راهکارهای علامه حلی در برخورد با تعارض آرای رجالی در خلاصةالاقوال - صفحه 111

وی می‌گوید:

کناره‌گیری او از امام _ علیه السلام _ موجب جرح بر او نیست؛ چرا که سِرّ آن مخفی است.۱

همچنین گفته شده که سعید بن بیان مسیر به سمت مکه را در چهارده روز می‌پیمود.۲ هنگامی که چنین خبری به امام صادق _ علیه السلام _ رسید، ایشان فرمودند:
«نمازش ناصحیح است».۳
اما از آنجا که بر وثاقت وی تصریح شده،۴ علامه (ره) وی را در میان روات معتمد قرار داده است؛۵ چرا که تعجیل سعید بن بیان در سیر _ که مستلزم تعجیل در خواندن نماز است _ به وثاقت راوی لطمه‌ای وارد نمی‌کند.

نیز به باور علامه شرب خمر راوی، گر چه به عدالتش لطمه وارد می‌سازد، اما اگر با وثاقت راوی همراه شود، راوی همچنان معتمد خواهد بود. علامه از قول عقیقی نقل می‌نماید:


امام صادق _ علیه السلام _ بر ابو هریره بزاز ترحم فرمودند. به ایشان عرض شد: او شرب خمر می‌کند. امام _ علیه السلام _ پاسخ دادند: «آیا بر خداوند دشوار است که او را با وجود آن که خمر نوشیده است، ببخشاید؟».۶

بنا بر این، ترحم امام _ علیه السلام _ نسبت به راوی و شرب خمرش، در ترجمه راوی مذکور جمع شده و به دلیل آن که علامه ترحم امام _ علیه السلام _ را بر راوی از نشانه‌های وثاقت راوی دانسته، او را در قسم نخست روات جای داده است.۷

_ جمع وثاقت با ضعف راویان و مروی عنه‌های مترجَم: علامه معتقد است که ضعیف یا مجهول بودن راویان و یا مروی‌عنه‌های راوی به وثاقت وی خدشه‌ای وارد نمی‌نماید و لذا روات موثقی که راویان و یا مروی‌عنه‌هایشان معتمد نباشند، در قسم نخست خلاصة الاقوال جای می‌گیرند؛ به عنوان نمونه، ابن غضایری مروی‌عنه‌های ادریس بن زیاد کفرثوثانی را

1.. خلاصة الاقوال، ص۱۳۴.

2.. یعنی ده فرسخ را در چهار ساعت می‌پیموده است.

3.. اختیار معرفه الرجال، ص۳۱۸.

4.. رجال النجاشی، ص۱۸۱.

5.. خلاصة الاقوال، ص۱۵۸.

6.. همان، ص۳۰۶.

7.. همان.

صفحه از 129