سیر تاریخی حدیث در خوزستان و نقش محدثان آن در گسترش حدیث - صفحه 139

می‌پردازد. در آسیب‌شناسی احادیث ابو‌احمد عسکری (م382ق) تصحیفات المحدّثین را نوشته و در آن اشتباهات محدثان را در اسناد و متون حدیثی بر طرف می‌کند. این دو اثر منتشر شده است.

کتاب‌های اخلاقی نیز توسعه یافته و کتبی با عناوین جدید، همچون الحث علی طلب العلم ابو‌هلال عسکری و الفرج بعد الشدة قاضی محسن تنوخی به وجود آمده‌اند. این کتاب کامل‌ترین کتاب نوشته شده در موضوع گشایش بعد از سختی بوده که بعدها افراد دیگری در این سبک دنباله‌رو وی بودند.۱

خاندان تنوخی _ که با قاضی علی تنوخی بزرگ شروع می‌شوند _ از فقها و محدّثان بزرگ بوده که در خوزستان و عراق و شام مقام قضاوت داشته و خدمات فروانی به اسلام، به خصوص مذهب تشیع نموده‌اند. آنان در اشعار خود اهل بیت _ علیهم السّلام _ را در مقابل خلفای عباسی مدح می‌نمودند که بیان حادثه غدیر در شعر قاضی تنوخی بزرگ از این‌گونه اشعار است.۲

ب. دوره میانی

در این دوره به وضعیت حدیث و محدّثان و مذهب تشیع از آغاز قرن ششم تا پایان قرن نهم در خطه خوزستان خواهیم پرداخت.

1. وضعیت حدیث و محدثان

در این دوره حدیث شیعه با نوعی رکود همراه بوده و بعد از شیخ طوسی و آثار جامع و ارزشمند او محدثان، چندان نیازی به گرداوری حدیث احساس نکرده و در کارهای خود معمولاً از او تقلید می‌کردند. فعالیت علما و محدّثان اهل سنت از شیعه بیشتر بود و در این دوره بیشتر به کارهای جانبی و تکمیلی پرداخته‌اند. آنان سعی کردند کتب حدیثی پیشین را برای مردم آسان کنند. بنا بر این، سبک‌های جدیدی در تألیف کتب حدیثی به وجود آوردند. موضوع بندی و طبقه بندی احادیث و رجال به صورت الفبایی، شرح کردن کتب پیشین و حاشیه نوشتن بر آنها، خلاصه کردن، جمع آوری کتب حدیثی و فقهی در کتاب جامعی فراتر، اربعین نویسی و غیره از سبک‌های نوشتاری این دوره است.

در خوزستان نیز سیر تطور حدیث بر همین منوال است. در این دوره آثار تألیفی از

1.. کشف الظنون، ج۲، ص۱۲۵۳.

2.. الغدیر، ج۳، ص۳۷۷ - ۳۸۷.

صفحه از 150