معناشناسی حفظ قرآن در روایات
امید پیشگر ۱
حیدر مسجدی ۲
چکیده
در مجامع روایی عامه و خاصه روایاتی با موضوع قرآن وجود دارد که با تعابیر گوناگون به حفظ قرآن تشویق و ترغیب کرده‌اند. آنچه امروز شاهد آنیم، حمل معنای حفظ، تنها به معنای حفظ ذهنی در این روایات است؛ با آن که این واژه در لغت به معنای مراقبت و نگهداری است و در نقل، به معنای حفظ ذهنی و مراقبت عملی به کار رفته است. پژوهش حاضر _ که در پی چیستی معنای «حفظ» در این روایات است _ پس از بررسی لغوی و ارائه مستنداتی از کاربردهای حفظ در آیات و روایات، روایات مذکور را بررسی کرده و روشن ساخته که در تمام آنها، معنای حفظ، نسبت به دو معنای یاد شده، مجمل است؛ ولی قراین موجود، ضمن انصراف این معنا به معنای عملی نشان می‌دهد که هیچ دلیلی بر انصراف و یا انحصار حفظ در معنای حفظ ذهنی وجود ندارد.
کلیدواژه‌ها: حفظ قرآن، احادیث حفظ، معناشناسی حدیث.
درآمد
بخشی از روایات موجود در منابع روایی شیعه و عامه، مربوط به حفظ قرآن کریم است؛ روایاتی که مضمون آنها تشویق مخاطبان به حفظ قرآن است؛ مانند این روایت که امام صادق _ علیه السلام _ فرمود:
1.. کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث، گرایش نهج البلاغه.
2.. عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث.
