پالايش احاديث در عصر ائمّه عليهم السلام و پديده‌ي جعل - صفحه 117

آينده كه نزد من مي‌آيى خلاف آن را به تو گويم، به كدام‌يک از دو حديث عمل مي‌کنى! عرض كردم؛ به دومى، فرمود: خدايت بيامرزد.1
د) وجود شواهد حديثي: از ديگر قراين و شواهدي که مي‌توان در تشخيص متن صحيح و ترجيح آن بر متون مشابه، استفاده کرد، جمع‌آوري شواهد و قراين حديثي است تا با استفاده از آن، به متن صحيح رسيد. اگر روايت يا دسته‌اي از روايات به وسيله‌ي روايات ديگر از امامان مختلف مورد تأکيد و تأييد قرار گرفته باشد، چنين مجموعه‌اي بر روايت يا رواياتي که در ديگر احاديث، شاهدي بر تأييد متن آن‌ها وجود ندارد، برتري دارند. امام صادق عليه السلام در ادامه‌ي حديثي که کشّي نقل کرده است، مي‌فرمايند:
«لا تقبلوا علينا حديثنا الاّ ما وافق القرآن و السنَّة او تجدون معه شاهداً من أحاديثنا المتقدّمة»
از آنچه به ما نسبت داده مي شود، کلامي را قبول کنيد که شاهد و قرينه‌اي در احاديث گذشته داشته باشد.2

5. ترک روايات غير مشهور و نادر

در طي چندين سال و از اواخر عصر امام باقر عليه السلام به بعد، ميراث حديثي شيعه (حداقل در برخي از موضوعات) به‌ حدّي رسيد که در ميان اصحاب ائمّه، روايات به دو دسته‌ي مشهور و شاذ تقسيم شدند، روايات مشهور، حاکي از سنّت مشهور و قطعي اهل‏بيت عليهم السلام است، به‌ طوري که اگر روايت يا رواياتي داشتيم که از نظر محتوا با ديگر روايات سازگاري نداشته و به ‌نوعي در مقابل نظر مشهور و مورد اتّفاق ائمّه عليهم السلام قرار داشته باشد، آن دسته از روايات به ‌وسيله‌ي اصحاب ائمّه عليهم السلام رد مي‌شده است؛ لذا در روايتي که زراره از امام باقر عليه السلام نقل مي‌کند، حضرت او را به اخذ روايت مشهور (در مقابل روايت شاذ و نادر) امر مي‌کنند. امام عليه السلام به او مي‌فرمايند:
«يا زُرَارَةُ خُذْ بِمَا اشْتَهَرَ بَينَ أَصْحَابِکَ وَ دَعِ الشَّاذَّ النَّادِر»
«اي زراره! آنچه که در ميان اصحاب و شيعيان مشهور است، بگير و موارد شاذ و نادر را رها کن.»۳

1.. رجال کشّي، ص۲۲۴.

2.. الکافي، ج۱، ص۶۷.

3.. مستدرک‌الوسائل، ج۱۷، ص۳۰۳.

صفحه از 121