آشنايي با طريق شيخ طوسي و نقش کاربردي آن - صفحه 17

اين راوي در تهذيب و استبصار نقل نموده است و در مشيخه، درباره‌ي طريق خود به وي نوشته است:
«و ما ذکرته عن ابن ابي‌عمير فقد رويته بهذا الاسناد عن ابي‌القاسم بن قولويه عن ابي‌القاسم جعفر بن محمّد العلوي الموسوي عن عبدالله بن احمد بن نهيک عن ابن ابي‌عمير.»۱
مقصود شيخ از بهذا الاسناد؛ ابوعبدالله و حسين بن عبيدالله است که در سند قبلي آمده است (و ما ذکرته عن ابي‌القاسم جعفر بن محمّد بن قولويه؛ فقد اخبرني به الشيخ ابوعبدالله و الحسين بن عبيدالله جميعاً عن جعفر بن محمّد بن قولويه.)؛ بنابراين، طريق کامل شيخ به ابن ابي‌عمير در مشيخه چنين است: عن ابي‌عبدالله و الحسين بن عبيدالله جميعاً عن ابي‌القاسم بن قولويه عن ابي‌القاسم جعفر بن محمّد العلوي الموسوي عن عبدالله بن احمد بن نهيک عن ابن ابي‌عمير.

بررسي طريق

ابوعبدالله: محمّد بن محمّد بن نعمان معروف به شيخ مفيد از مشايخ معروف شيخ طوسي(امامي ثقة)
حسين بن عبيدالله: حسين بن عبيدالله غضائري از مشايخ ديگر شيخ طوسي (امامي ثقة)
ابوالقاسم بن قولويه: جعفر بن محمّد بن قولويه؛ صاحب کتاب کامل الزيارات (امامي ثقة)
جعفر بن محمّد العلوي الموسوي (مجهول الحال)
عبدالله(عبيدالله) بن احمد بن نهيک (الشيخ الصدوق، ثقة)۲
مرحوم کلباسي معتقد است، اين طريق به جهت جعفر بن محمّد علوي ضعيف است، چون مدح‌ و ذمّي درباره‌ي وي در کتب رجالي نرسيده و از مجهولين به‌حساب مي‌آيد.۳ (فانّ في الطريق جعفر بن محمّد العلوي و لم يذکر فيه قدح و لا مدح في کتب القدماء من الرجاليين.)۴

1.. تهذيب الاحکام، ج۱۰، ص۷۹. (المشيخة)

2.. رجال نجّاشي، ص۲۳۲، ش۶۱۵ .

3.. آيت‌‌الله خويي، جعفر بن محمّد بن علوي موسوي را به جهت آن‌که در اسناد کتاب کامل الزيارات واقع شده؛ توثيق نموده است و در نتيجه حکم به صحّت طريق شيخ به ابن ابي‌عمير در مشيخه داده است؛ ولي از آن‌جايي که نظريه‌ي (توثيق تمام راويان اسناد کامل الزيارات) قابل اثبات نيست؛ بلکه نهايت چيزي که بتوان از عبارت ابن‌قولويه در مقدّمه‌ي کتاب استفاده نمود، وثاقت مشايخ بلاواسطه وي مي‌باشد. علاوه بر اين‌که آيت‌الله خويي در اواخر عمر از اين نظريه برگشت؛ چنان‌که بعض شاگردان و مقرّرين مباحث فقهي ايشان تصريح نمودند، در نتيجه، جعفر بن محمّد بن علوي وضع نامعلومي خواهد داشت و طريق شيخ در مشيخه ضعيف خواهد بود؛ چنان‌که علّامه کلباسي تصريح کرده است. يادآوري: در نرم افزار دراية النور؛ استظهار وثاقت جعفر بن محمّد علوي شده و نوشته است. (امامي ثقة علي الظاهر)

4.. سماء المقال، ج۱، ص۱۰۸.

صفحه از 31