تعليقات آيت‏ اللَّه جعفرى بر اصول كافى، نُه باب از كتاب الحجّة - صفحه 158

ابوالفدا، جلد 2، صفحه 45، مرات‏الجنان، جلد 2، صفحات 172، 107؛ تفسير ابن‏كثير، جلد 3، صفحه 61؛ تحفه الاحوذى، جلد 6، صفحه 374؛ عون المعبود، جلد 11، صفحه 367؛ العبر، جلد 2، صفحه 31 و غيره) ابن خلكان و الصفدى نوشته‏اند: «همچنين گفته مى‏شود: امام مهدى در سال 275 / 889 - 888 به سرداب رفته‏اند.» (وفيات الاعيان، جلد 4، صفحه 176؛ وافى، جلد 2، صفحات 337 - 336)
دومين محل، الحله، شهرى در جنوب بغداد است كه درسال 1101 / 495 (معجم البلدان، جلد 2، صفحه 294؛ لى استرنج، سرزمين‏هاى خلفاى شرقى، صفحه 71)، حدوداً 250 سال بعد از آغاز غيبت تأسيس شد. ابوعبداللَّه ابن‏بطوطه، (779/1377 - 703/1304)، جهانگرد مشهور، در اثر خود، «كتاب سفر» (رحله)، از مسجدى در الحله سخن مى‏گويد كه نامش مسجد صاحب‏الزمان است و شيعيان منتظر ظهور ايشان از اين محل هستند. (جلد 1، صفحه 208، و جلد 2، صفحه 745) ابن‏خلدون نيز اين مسجد را شرح داده است: «شيعه اثنى عشرى... ادعا مى‏كنند امام دوازدهم‏شان، محمدبن حسن عسكرى، كه آنان مهدى مى‏نامندش، در منزل [ خانوادگى‏شان‏] در الحله وارد سرداب شده و از همان محل ناپديد گشته‏اند... و در آخر الزّمان از همان محل ظهور خواهند يافت.» (مقدّمه، جلد 1، [ تاريخ‏]، صفحه 166)، سمط النجوم العوالى، جلد 4، صفحه 143؛ طنطاوى، الجواهر، جلد 9، صفحات 181 ج 180) بسيارى ديگر اين عقيده را از قول ابن‏خلدون نقل كرده‏اند. بااين حال، ابن‏خلدون در متن كتاب تاريخ خود چنين نوشته است: «اماميه ادّعا مى‏كنند امام بعد از هادى، حسن بوده كه بدليل آنكه در سرّ من رآ كه بعدها العسكر نام گرفت، متولد شده بود، معروف به عسكرى است. وى از زمان فوت پدر تا شهادت خود در سال 230 / 874 زندانى بود. ايشان در زمان شهادت‏شان پسرى به نام محمد داشتند كه هنوز به دنيا نيامده بود؛ گفته مى‏شود آن پسر همراه مادر وارد سردابى شده و پس از آن ناپديد شد. شيعيان بر اين باورند كه او امام بعد از پدرش مى‏باشد و مهدى و حجت نام دارد... شيعيان منتظر ظهور او از سرداب هستند.» (تاريخ، جلد4، صص 30 ج 29)

صفحه از 145