سو، خداوند بارها در قرآن کريم، با بيان‌هاي مختلف، تأکيد دارد که هر کس نتيجه عمل خود را در آخرت خواهد ديد و کار زشت و نيک او بي‌پاسخ نخواهد ماند؛ حتي اگر ذره‌اي کار نيک و زشت از او سربزند، آن را خواهد ديد۱ و هيچ کس بار گناه ديگران را به دوش نخواهد کشيد.۲ همچنين آيه123 سوره نساءکه مي‌گويد:
(لَيْسَ بِأَمَانِيِّكُمْ وَلاَ أَمَانِيِّ أَهْلِ الْكِتَابِ مَن يَعْمَلْ سُوءاً يُجْزَ بِهِ وَلاَ يَجِدْ لَهُ مِن دُونِ اللّهِ وَلِيّاً وَلاَ نَصِيراً ؛
[پاداش وکيفر] به دلخواه شما و به دلخواه اهل کتاب نيست؛ هر کس بدي کند، در برابر آن کيفر مي‌بيند، و جز خدا براي خود يار و مددکاري نمي‌يابد).
روايات مؤيد انديشه امّت مرحومه
پذيرفته بودن اصل برتري يک امت بر امم ديگر يا يک شخص بر اشخاص ديگر در قرآن کريم و حتي مسلم دانستن برتري امت مسلمان بر امم ديگر، به خودي خود دليلي براي مرحومه بودن امت رسول خدا صلي الله عليه و آله و برداشته شدن عذاب از آنها در سراي ديگر نيست؛ چه مي‌توان اين‌گونه تصور کرد که حضور آخرين رسول در ميان آنها و فرود آمدن کتابي تحريف‌ناپذير مي‌تواند فضلي براي امت رسول خدا صلي الله عليه و آله باشد و مرحومه بودن آنها نيز متناسب با همين مفهوم، فرود آمدن رحمت خاص خداوند بر آنها، که همان برترين کتاب، رسول، و دين است ـ باشد. بنا بر اين، براي پذيرفتن مرحومه بودن امت مسلمان و رفع عذاب از آنان به دلايل ديگري نياز است.
بررسي برخي منابع حديثي نشان مي‌دهد که مجموعه رواياتي ديگر در جوامع حديثي وارد شده است که بر فضل و برتري امت اسلام بر ساير امم دلالت دارد؛ براي نمونه در دو کتاب مجمع الزوايد هيثمي۳ و الفضائل شاذان قمي۴ دو فصل در اين باره با عنوان «فضل الأمة» وجود دارد. در آنها رسول خدا صلي الله عليه و آله فرموده است که امت من گرسنه و مغلوب نخواهد شد، يا فرموده است نخستين کساني که به بهشت وارد مي‌شوند هفتاد هزار تن از امتم هستند که به همراه هر هزار تن آنها هفتاد هزار تن ديگر به بهشت وارد مي‌شوند که بر آنها حسابي نيست.۵ به اين ترتيب، در روايات منسوب به رسول خدا صلي الله عليه و آله امت مسلمان به نوعي مرحومه دانسته شده است.
آنچه که مطالعه اين مجموعه روايات به ما نشان مي‌دهد، در وهله نخست، نکته‌اي به دنبال سخن قرآن است. اما نکته ديگري که شايد از اين مجموعه روايات بتوان دريافت، آن است که معناي امت مرحومه محدود به همين موارد و همين تعداد مردمان باشد که بنا بر حکمت الهي مورد رحمت خاصه
1.. سوره زلزال، آيات ۷ و۸.
2.. سوره انعام، آيه ۱۴۶؛ سوره أسراء، آيه ۱۵؛ سوره فاطر، آيه ۱۸.
3.. مجمع الزاويد، ج۱۰، ص ۶۷.
4.. الفضائل، ص۸ .
5.. مجمع الزوايد، ج۱۰، ص ۶۷ـ۶۸.
