تنها در صورتي مجاز به اين کار هستيم که آشکارا رفتاري را تأويل‌ناپذير بيابيم و شواهدي نيرومند به سود اين بدبيني وجود داشته باشد. سپس اشاره مي‌‌کند در شريعت آمده است که اگر دهان کسي بوي شراب داد، نمي‌توان بر او حد جاري کرد و يا حکم کرد که وي شراب نوشيده است؛ زيرا که ممکن است ناگزير به اين کار شده باشد يا تنها آن را در دهان گردانده و سپس بيرون ريخته باشد. وي اين اصل را با بدبيني پيوند مي‌‌زند و بر حرمت تجسس در احوال ديگران تأکيد مي‌‌کند.۱
علامه مجلسي نيز در توضيح حديث «ضَعْ أَمْرَ أَخِيکَ عَلَي أَحْسَنِهِ»، مي‌‌نويسد:
يعني گفتار و رفتاري را که از برادرت صادر شده است، بدون تجسس، بر بهترين احتمالاتش، هر چند مرجوح باشد، حمل کن تا آن که با دليلي مواجه شوي که تاب تأويل نداشته باشد. ۲
همچنين غزالي هنگام بحث از حرمت غيبت قلبي، همين رويکرد را در پيش مي‌‌گيرد و با آوردن مثال کسي که دهانش بوي شراب مي‌‌دهد، ما را از داوري بدبينانه، جز در جايي که برهاني قاطع داشته باشيم، پرهيز مي‌‌دهد.۳
2. جنبه معرفتي
اين اصل، رويه ديگري نيز دارد که بويژه در کار خواندن و فهم نوشته‌هاي ديگران ما را به کار مي‌‌آيد و آن کارکرد معرفت‌بخشي است. طبق اين جنبه، ما هنگام مواجهه با متني، خواه کردار باشد، خواه گفتار يا نوشتار، بايد بکوشيم تا معقول‌ترين و دفاع‌پذيرترين تفسير را از آن به دست دهيم. در اين صورت، از حوزه اخلاق بيرون رفته، به عرصه معرفت و شناخت پا نهاده‌ايم. در نوشته‌هاي انگليسي معمولاً از اين اصل، به عنوان اصل خيرخواهي۴ يا احسان و يا تفسير به احسن ياد مي‌‌شود و لازمه فهم و تفسير درست ديدگاه‌ها معرفي مي‌‌گردد. طبق اين اصل، استدلال هر کس نيرومند و ديدگاهش معقول فرض مي‌‌شود، مگر آن که دليلي بر خلاف آن اقامه شود.۵ بِن مِفام، اين اصل را ابزاري مهم براي خواندن و ارزيابي متن مي‌‌داند و در توضيح آن مي‌‌نويسد:
بکوشيم تا بهترين، معقول‌ترين يا عقلايي‌ترين، نه بدترين، تفسير را از آنچه مي‌‌خوانيم يا
1.. محاسبة النفس سيد بن طاوس و کشف الريبة عن احکام الغيبة، ص۲۰-۲۲.
2.بحار الانوار، ج۷۵، ص۲۰۰.
3.. احياء علوم الدين، ج۳، ص۱۸۷.
4.. The principle of charity.
5.. The Philosopher's Toolkit: A compendium of Philosophical Concepts and Methods، p.۱۱۳.
