نقش غاليان در اشتهار تهمت غلو به جابر جعفي - صفحه 159

آدميان۱ به شکل ادوار و اکوار به جابر منسوب شده است.۲ همچنين پيشگويي‌هايي در باره حوادث آينده در روايات جابر به چشم مي‌‌خورد که به احتمال فراوان از ساخته‌هاي غلات است؛ براي نمونه مي‌‌توان به رواياتي اشاره کرد که نزاع‌هاي داخلي خاندان عباسي و حوادثي ديگر را پيشگويي مي‌‌کند۳ و يا روايتي ديگر که قيام ابو السرايا را در سال 199ق، پيشگوي مي‌‌کند.۴ دفن امام رضا عليه السلام در خراسان،۵ حفر کانال آب کوفه در زمان منصور عباسي،۶ امارت منصور بن جمهور بر کوفه۷ و خلافت عمر بن عبد العزيز،۸ از ديگر پيشگويي‌هاي منسوب به جابر است.۹ عجيب آن که در تاريخ يعقوبي نيز، ماجراي عجيب ملاقات قحطبه، يکي از رجال دولت عباسي در اواخر دولت بني اميه، با جابر جعفي و خبر دادن جابر از آينده قحطبه، نقل شده است.۱۰
در ميان روايات منسوب به وي، رواياتي وجود دارد که با حقايق معروف تاريخي ناسازگار است؛ براي نمونه يکي از آنها نشان مي‌‌دهد که امام باقر عليه السلام در زمان امامت خود، جابر را گسيل مي‌‌دارد تا جابر بن عبد الله انصاري صحابي معروف پيامبر صلي الله عليه و آله را به حضور ايشان فراخواند تا در باره موضوعي شهادت دهد.۱۱ جالب آن جاست که اين صحابي پيامبر صلي الله عليه و آله سال‌ها قبل از امامت امام باقر عليه السلام ، به سال 79 (يا 77 و يا 78ق)، درگذشته بود.۱۲
نسبت‌هاي دروغ به جابر، امري غير عادي نيست؛ چنان که در نخستين سال‌هاي پس از وفات جابر، عبد الله بن حارث، رهبر پيروان عبد الله بن معاويه طالبي - که پس از قتل او به اين مقام رسيد - افکار و انديشه‌هاي غاليانه‌اي (مانند اعتقاد به تناسخ، اظلّه و دور)۱۳ را مطرح کرده و

1.. در باره‌ اين نکته به طور کلي ر.ک: حضرمي، اصل، در: الاصول ستة عشر، ص۶۸؛ بصائر الدرجات، ص۳۷۶ - ۳۷۷؛ الکافي، ج۱، ص۴۴۲.

2.. Modarressi، Tradition and Survival...، ۱، p.۹۰.

3.. الفتن، ص۱۱۸؛ تفسير العياشي، ج۱، ص۶۴ - ۶۶.

4.. مقاتل الطالبيين، ص۳۴۸.

5.. عيون اخبار الرضا عليه السلام ، ج۱، ص۲۸۸.

6.. الهداية الکبري، ص۱۲۸ - ۱۲۹؛ الخرائج والجرائح، ج۲، صفحات ۷۵۴ - ۷۵۵؛ براي تحرير ديگري از اين خبر، ر.ک: رجال الکشي، ص۱۹۸.

7.. الکافي، ج۱، ص۳۹۶ - ۳۹۷.

8.. مشارق انوار اليقين، ص۱۳۸.

9.. ممکن است برخي از اين روايات، مانند پيشگويي دفن امام رضا عليه السلام در خراسان به نقل از رسول خدا صلي الله عليه و آله روايتي اصيل و به دور از دستکاري غلات باشد.

10.. تاريخ اليعقوبي، ج۲، ص۳۴۳ - ۳۴۴.

11.. الخرائج و الجرائح، ج۲، ص۵۸۹ - ۵۹۳.

12.. تهذيب المقال، ج۵، ص۴۷.

13.. مقالات الاسلاميين، ص۶.

صفحه از 170