حدیث «خَلقَ اللهُ آدمَ عَلی صُورَتِه» در ادیان ابراهیمی

نشریه : پژوهشنامه ادیان

نویسنده : پديدآورنده : علی دلشاد نداف
پديدآورنده : شهرام پازوکی

چکیده :

عرفا بر این باورند که حدیث نیز مانند کتاب الله دارای ظاهر و باطن است و تأکید آن‌ها بر درک و فهم حدیث به جای توجّه به سلسلة راویان می‌باشد. نکتة بسیار مهم نگرش فراتاریخی و تأویلی آن‌ها در مواجهه با احادیث حِکمی و عرفانی است که ناشی از نوع نگاه آن‌ها می‌باشد. آنان معتقدند روش محدّثین که بیشتر بر سند حدیث تکیه می‌کنند، چه بسا حدیث را از درک محتوایش باز ‌دارد. به عنوان مثال روایت آفرینش آدم بر صورت خداوند، نخستین بار در سفر پیدایش مطرح می‌شود و از جمله مستندات صوفیه و عرفا است که اکثر فقها و محدّثین با توجه به این‌که این آموزه نخستین بار در کتاب مقدّس یهودیان آمده، آن را اقتباسی از مواریث یهودی دانسته، عنوان «اسرائیلیّات» به آن داده و جزء احادیث موضوعه و مجعول و لذا مردود به شمار می‌آورند؛ در حالی‌که از دید عرفا در همة ادیان اعتقاد به این‌که خداوند آدم را به صورت یا حقیقت خویش آفریده، یک اصل و حقیقت معنوی است و این‌که در یکی (یهودیّت) به صراحت در تورات آمده و در دیگری (اسلام) در قرآن به همان عبارت نیامده ولی در روایات آمده، نمی‌تواند دلیلی بر بی‌اساس و موضوعه بودن آن باشد.