«دلایل اعتماد شیخ صدوق به روایات ابوسمینه» (با نگاهی به بازیابی منابع مکتوب روایات این راوی در آثار شیخ صدوق)
سال
1398 / شماره پیاپی
2 /
صفحه
9-36
چکیده :
حدیث یکی از مهمترین منابع علوم دینی است که چالشهایی چون نگاه حداقلی در اعتماد به آن وجود دارد. حضور راویان ضعیف، چون محمد بن علی الصیرفی (ابوسمینه)، یکی از دلایل این نوع نگاه است. مقاله حاضر با روشی توصیفی-تحلیلی دلایل وجود روایات ابوسمینه در آثار محمد بن علی بابویه (شیخ صدوق) را بررسی کرده است. ابن بابویه با دلایل و قراینی، از روایات ابوسمینه در آثارش بهره برده است. اهم آن دلایل عبارتند از: نسبی بودن مفهوم ضعف نزد صدوق، نقد محتوایی روایت، توجه به موضوع روایت، عدم باور به همه منقولات، تقدم کتابشناسی بر سندشناسی، و تفکیک در نقش راوی. بررسی مورد اخیر نیازمند بازسازی متون کهن حدیثی با استفاده از فهرستها و نگاه مجموعهای به اسناد و محتوای روایات است. در این پژوهش منبع مورد استفاده صدوق در اخذ روایات ابوسمینه، بررسی گردید، این نتیجه حاصل شد که اکثر روایات ابوسمینه برگرفته از تألیفات وی نبوده است، به عبارتی او در برخی از روایات موجود، نقش ناقل کتاب حدیثی را داشته و تعدادی از روایات او بعد از تنقیح بزرگان حدیثی به کتابهای بعدی وارد شدند و صدوق از این منابع، روایات را اخذ کرده است و اندکی از آنها نیز شفاهی به صدوق منتقل شدند.
کلیدواژههای مقاله :صدوق، ابوسمینه، روایات ضعیف، راوی، منابع مکتوب، کتابهای حدیثی