مرورى بر دعاى امام صادق عليه ‏السلام در هنگام تلاوت قرآن - صفحه 153

حاصل و نتيجه چنين شب بيدارى و رياضت و قرائت و تدبر در كلام خداوند، القاء قول ثقيل عنوان شده است: «إنّا سَنُلقي عَليك قولاً ثَقيلاً.» يعنى درك معارف و حكمتها و دُرّ و گوهرهاى ثمين و با ارزش آسمانى كه از عالم بالا به جهان سُفلى نازل و بر قلب منيبِ انسانِ از خواب گريزنده القاء مى‏شود و وجودش را نورانى و از معرفت و معنويّت پر مى‏سازد.
در توضيح و تفسير «قول ثقيل» مى‏توان به آيه شانزدهم از سوره مباركه سجده توجه نمود. خداى متعال در وصف سحرخيزان و شب‏زنده‏داران چنين مى‏فرمايد:
تَتَجافى۱جُنُوبُهم عَنِ المَضاجِعِ يَدعُونَ رَبَّهم خَوفا و طَمعا وَ مِمّا رَزَقناهُم يُنفقونَ. (سجده (32) / 16)
پهلوهايشان از بسترها [براى نماز شب] دور مى‏شود؛ پروردگار خويش را با بيم و اميد مى‏خوانند و از آنچه روزيشان داده‏ايم، انفاق مى‏كنند.
كمال‏الدين واعظ كاشفى (م 910 ق) در توضيح آيه مذكور چنين نوشته است: «گفته‏اند كه اين آيت در شأن متهجّدان و شب‏خيزان است كه چون شب پرده سياه خويش را بر خلايق بگستراند و جهانيان سر به بالين غفلت نهند، ايشان پهلو از بستر گرم و فراش نرم، تهى داشته، بر قدم نياز بايستند و در شب دراز با حضرت بى‏نياز راز گويند. ايشان به شب هنگام، بر درگاه خالق يكتا، داد نياز و گدايى سر مى‏دهند و به روز، در راه ما از آنچه كه به ايشان از معارف و حكمتها ارزانى داشيم، دادِ گدايان دهند و به فريادشان رسند.» (34: ص 923) البتّه تعبير ديگرى نيز براى اين بخش از آيه: «وَمِمّا رَزَقْناهُم يُنفِقُونَ» توسّط امامان معصوم عليهم ‏السلام بيان شده كه بر اساس آن، علماى شيعه بايد با بهره‏گيرى از تعاليم معصومين عليهم ‏السلام و اخذ علم از ايشان به فرياد

1.تَجافي از ريشه «جفو» به معناى دور گشتن و در جاى خود باقى نماندن است. صاحب قاموس عبارت «لم يلزمْ مكانَه» را در توضيح اين كلمه ارائه داده است. (۲۶: ج ۴، ص ۴۲۵) بنابراين تجافى كه در وصف سحر خيزان به آن اشاره شده، يعنى آنكه ايشان از بسترهاى خود دورى گزيده و جسم خويش را از آن جدا ساخته و براى اظهار نياز به درگاه خداى بى‏نياز و براى اقامه نماز با فروتنى و ادب ايستاده‏اند.

صفحه از 164