يادنامه استاد على اكبر غفارى

به كوشش : محمد حسين شهرى ^۱

چكيده: استاد على اكبر غفارى (1303 ـ 1383 هجرى شمسى) از تلاشگران خستگى ناپذير در وادى تحقيق و نشر متون حديثى شيعه بود. او در محضر برخى از بزرگ مردان شيعى مانند مرحوم آيه الله سيد كاظم گلپايگانى، آيه الله شيخ محمد حسين زاهد، استاد سيد جلال الدين محدّث ارموى و ميرزا ابوالحسن شعرانى درس آموخت. حدود 30 ساله بود كه به تحقيق و نشر آثار شيعى روى آورد و حـدود 60 عنـوان كتاب را ـ با 150 مجلّد ـ منتشر ساخت. در اين يادنامه ،نكاتى درباره استاد غفارى مى خوانيم : شرح حال استاد ،نوشته آقاى بهراد جعفرى؛ ده نكته در روش و منش علمى استاد، نوشته آقاى حسين استاد ولى ؛ چهارده نكته علمى به نقل از استاد، نوشته دكتر مهدى دشتى ؛ و ديدگاه هاى جمعى از اهل تحقيق درباره استاد غفارى

اشاره:

فقدان محقق كم نظير، حديث پژوه نستوه و تلاشگر خستگى ناپذير ميدان علم و دين، مرحوم استاد على اكبر غفارى، ضايعه اى بزرگ بر پيكره حديث پژوهى وارد آورد.
براى معرفى آن دانشى مردِ فقيد، چه در زمان حيات او و چه پس از آن، تلاش هايى بس اندك انجام شد و بسيارى از حقوقى كه ايشان برعهده جامعه پژوهشگر ـ به ويژه پژوهشگران عرصه حديث و متون حديثى ـ داشت، ادا ناشده باقى ماند. اين در حالى است كه جوانان نوپاىِ اين وادى ـ و حتّى كسانى كه سالها در اين وادى بوده اند ـ به شناخت روش ها و منش هاى علمى رادمردانى امثال استاد غفارى سخت نياز دارند.
سوگمندانه، رسم بزرگداشت در جامعه ما، رسمى زشت و آلوده است. يعنى گاه اشخاص را تا سرحدّ عبوديت بالا مى بريم و گاهى به دليل كوچكترين انتقادى كه بر آنها داريم، هيچ گونه حُسنى براى آنها را برنمى تابيم. آنچه در اين ميان فراموش مى شود، اين حقيقت است كه هيچ يك از اين بزرگان، معصوم نيستند. با اين همه، درس هايى مهم از زندگى آنان مى توان برگرفت كه چراغ راه آينده ما باشد.
بارى، با اين عنايت، كوشيديم تا در حدّ صفحات محدود اين فصلنامه، از سويى گوشه اى از دين خود به استاد غفارى را ادا كنيم، و از سوى ديگر، مشعلى در راه نسل جديد و پژوهشگران وادى علم الحديث برافروزيم. در اين راستا، بناى آن داريم كه از نگرش هاى افراطى و تفريطى، خوش بينى ها و بدبينى هاى بى دليل و تمجيدها و نكوهش هاى بى منطق دورى گزينيم و بيشتر به نكاتِ آموزنده توجّه كنيم.
خداوند سبحان، آن فقيد را غرقه درياى رحمت خود گرداند و توفيق تداوم اين راه را به ما مرحمت فرمايد.آمين يا ربّ العالمين.
در اين يادنامه، چهارگفتار پيرامون ايشان آمده است:
1 ـ مقاله اى از آقاى بهراد جعفرى پژوهشگر كه سالها در خدمت استاد و در جوار ايشان بوده است.
2 ـ مقاله اى از آقاى حسين استاد ولى ـ نويسنده و ويراستار ـ كه بيش از بيست سال در خدمت استاد غفارى بوده و ده نكته از اخلاق و منش علمى ايشان را يادآور شده است، بدين شرح: حافظه و استعداد، همت و پشتكار، علاقه به كار و راه خود، اخلاص عمل، شوخ طبعى، كم خرجى و پركارى، بذل علمى و شاگردپرورى، تواضع علمى و قدرشناسى، غيرت دينى و مذهبى، روابط و رايزنى با علما و مراجع دينى.
3 ـ گفتارى از دكتر دشتى استاد دانشگاه كه 14 نكته از نكات علمى استاد را در حوزه حديث و روش علمى بيان كرده است.
4 ـ گفتارى تحت عنوان «استاد غفارى از چند منظر»، شامل بيانات برخى از اساتيد و پژوهشگران در باره استاد غفارى. در ميان اينان، اظهار نظر علامه امينى (مؤلف كتاب الغدير)، دكتر احمد بهشتى و دكتر منصور پهلوان (اساتيد دانشگاه)، و نيز جمعى از شاگردان استاد غفارى را مى توان ديد.