خوشبو، درختان ميوه، و فواره‏هاى جوشان هستند. آنهايى كه در رابطه با تاريخ اسلام، وقايع سياسى، و بنيادهاى آن مطلب مى‏نويسند تنها با ديوارها سروكار دارند، زيرا راهى به درون باغ‏هاى پشت ديوار ندارند. برخى از اين باغ‏ها از طريق مطالعه صوفى‏گرى، هنر و معمارى، شعر، و موسيقى به روى افراد باز مى‏شوند، امّا از آنجا كه تمام اين موارد در اشكال تاريخى ويژه و تحت تأثير محيط پيرامون خود به ظهور رسيده‏اند، ريشه‏هاى عميق اسلامى آنها به راحتى از چشم افراد دور مى‏ماند. قديمى‏ترين، اصيل‏ترين و دشوارترين باغ‏هاى اين شهر براى ورود، قلب‏هاى بزرگترين نمايندگان اين تمدن است. اينجاست كه دعاهاى رسيده از ستون‏هاى اسلام اوليه تصوير كاملاً جديدى را از روح زنده و پوياى اسلام نشان مى‏دهند، چرا كه اين دعاها دسترسى مستقيم به انواع رفتارها و ويژگى‏هاى بشرى كه پيش نياز شكوفايى كامل آرمان اسلامى هستند را فراهم مى‏كنند.

ابعاد ديگر

شايد به نظر برسد كه اين مقدمه به طور اختصاصى به معنويت و روحانيت در اسلام مى‏پردازد، امّا صحيفه به ساير قلمروها نيز مى‏پردازد. همانطور كه در بالا گفته شد نمايندگان بزرگ اسلام نيز همانند قرآن و حديث تمام سطوح تعاليم اسلامى را با همديگر و به طور همزمان مورد توجه قرار داده‏اند. اگر در مباحثى كه در مورد صحيفه آورده شده است همواره به روحانيت و معنويت اشاره شده است به واسطه اين حقيقت است كه اين اثر مجموعه‏اى از ادعيه است و اين دعاها بر رفتارهاى مشخصى در برابر حقيقت الهى پروردگار دلالت مى‏كنند كه بدون قرارگرفتن در يك زمينه معنوى و روحانى قابل فهم و ادراك نيستند.
امّا صحيفه آموزه‏هايى را نيز ارائه مى‏دهد كه در سطوح مختلفى، از خداشناسى (در گسترده‏ترين مفهوم آن) گرفته تا مسائل اجتماعى، كاربرد دارند. البته بررسى جامع و كامل اين سطوح نيازمند نگارش كتابى است كه بسيار قطورتر از خود صحيفه خواهد بود. اميدوارم كه با انتشار اين ترجمه از صحيفه سجاديه، دانشمندان به مطالعه و بررسى محتواى دعاهاى موجود در صحيفه (و همچنين دعاهايى كه از ساير اركان اسلام آغازين