نگرشى به كتاب صحيفه سجاديه - صفحه 97

صحيفه‏هاى پيشين مى‏باشد كه از اين ميان 130 مناجات مربوط به صحيفه‏هاى اول و دوم بوده و 52 مناجات نيز به آنها افزوده شده است. ۱ كنستانس پَدويك ۲ در مطالعات دلسوزانه خود در مورد كتب ادعيه اسلامى و عبادات مسلمانان از نسخه كامل و نهايى صحيفه پنجم كه بيش از ششصد صفحه دارد استفاده كرد.
هرگونه تلاش جدى براى بدست آوردن دلايل تاريخى بر صحت هر كدام از مناجات‏ها و ادعيه موجود در تمام ويراست‏هاى صحيفه كه مبتنى بر بررسى‏هاى انتقادى جديد نيز بايد باشد، وظيفه‏اى دشوار است كه در آن مسائل مهم و عمده‏اى نيز بايد مورد توجه قرار گيـرند. نتيجه چنين بـررسى‏اى ـ البته اگر كسى بتواند با مطالعه ساير متون قديمى تصميم‏گيرى و قضاوت كند ـ احتمالاً چنين است كه، پس از سالها تلاش سخت و طاقت‏فرسا تنها يك دسته فرضيه در اختيار داريم كه با درجات گوناگونى مورد شك و ترديد قرار دارند. اين موضوع مى‏تواند براى محققين غربى و مسلمانان امروزى، كه هر دو گروه به هر صورت هيچگونه دخالت و ارتباط مشخصى با مضامين و آموزه‏هاى صحفيه ندارند، جالب توجه باشد. امّا شيوه بيشتر مسلمانان بر اين است كه به مضمون و محتواى متونى كه به صورت احاديث و روايات باشند توجه مى‏كنند و چندان توجهى به اينكه براساس «حقايق تاريخى» چه كسى واقعا آن متن را نوشته، از خود نشان نمى‏دهند. در اين رابطه مى‏توان به جمله معروف على اشاره كرد كه: «به آنچه گفته شده است توجه كن و نه به اين كه چه كسى آن را گفته است، زيرا تنها حقيقت بودن يا نبودن كلمات است كه واقعا اهميت دارد.» با عنايت بر اين نظر اگر نويسنده صحيفه كامله، امام سجاد نبوده باشد، نويسنده آن در هر صورت يك مقام و مرجع معنوى است و يا جايگاهى در اين سطح دارد. با توجه به تمام اين مطالب، دوباره به نقطه آغازين بازمى‏گرديم كه : با

1.ـ تهرانى، الذريعه، تحت عنوان صحيفه سجاديه.

2.۲ - Constance Padwich.

صفحه از 106