معرفى كتاب « تبيان اللغة » آيت اله ميرزا محمد على چهاردهى - صفحه 109

كه چنانكه خود در بيان سبب و علت تأليف آن بعد از خطبه مختصر كتاب آورده، به هنگام نگارش شرح فارسى ۱ بر زبور آل محمد صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلم يا اولين مجموعه‏ى دعايى اماميه به روايت بهاءالشرف محمدبن حسن علوى به اقتضاء نگارش شرح ادعيه مندرجه، برخى لغات و اصطلاحات عويصه را انتخاب و شرح و توضيح مى‏نگاشته و از آنجا كه قبلاً يعنى در قرن هشتم هـ. ق شيخ تقى‏الدين ابراهيم كفعمى (840 ـ 905 هـ ) ضمن نقل متن كامل صحيفه كامله سجاديه بانضمام ملحقات آن در كتاب وزين «بلد الامين» تمامى لغات مشكل و نيازمند توضيح را با تكيه به كتب معتبر لغت، شرح و تفسير فرموده، بنابراين هنگامى كه ميرزا محمد على مدرس چهاردهى رضوان اللّه تعالى عليه كتاب مزبور را ملاحظه مى‏نمايد از لغت نامه و اصطلاح نامه نويسى «صحيفه» منصرف شده و تنها بعد از استخراج و نقل لغات موجود در حواشى صحيفه سجاديه مضبوط در كتاب «بلد الامين» ۲ شيخ كفعمى، صاحب مصباح را بتمامه طبق حروف تهجى مرتب كرده و

1.ـ كتاب «شرح و ترجمه صحيفه كامله سجاديه» صاحب ترجمه، شرحى است در حد ترجمانى كه به تاريخ ششم رمضان ۱۳۱۶ در بلده طيبه نجف اشرف در ۲۸۸ برگ به قطع ۳۱ × ۲۱ س.م نگاشته است. و مسوده اصلى آن به شماره ثبت ۱۲۳۶۳ جزو موقوفات مرتضى مدرس چهاردهى در كتابخانه فيض آثار رضوى عليه ‏السلام نگهدارى مى‏شود و بنده كمترين در فهرست كتب خطى كتابخانه آستان قدس ج ۱۵ / ۳۱۹ آنرا معرفى و فهرست كرده‏ام. اين كتاب توسط انتشارات مرتضوى تهران منتشر شده است.

2.ـ كتاب جامع و مفصل «بلد الامين» در واقع شامل مجموعه ادعيه، اذكار، زيارات، استخارات، استغاثات و تعويذات است كه در اعمال و آداب هفته، ماه و سال وارد شده است. مؤلف علاوه بر ادعيه مذكور، تعداد هفت كتاب و رساله ديگر را جهت تتميم فايده به عينه نقل نموده كه به ترتيب عبارت است از: الف ) صحيفه كامله سجاديه. ب ) فوايد الشريفه از تأليفات همو كه شامل افاداتى است در شرح و توضيح معانى كلمات صحيفه كامله سجاديه كه در واقع مى‏توان گفت كه اين كتاب متن اصلى يا منبع الهام‏بخش نگارش «تبيان اللغه» است. به عبارت ديگر ميرزا محمدعلى مدرس كتاب «فوائد الشريفه» را تهذيب، ترجمه و مرتب و بنام «تبيان اللغه» تسميه نموده است. ج ) ادعيه سرّ قدسيه كه به تماما شيخ حر عاملى رضوان اللّه تعالى عليه در كتاب «جواهر السنيّه» آنها را نقل كرده است. د ) كتاب الوسايل الى المسائل مروى از حضرت امام جواد عليه ‏السلام . هـ ) مقام الاسنى فى تفسير اسماء الحسنى، از مؤلفات شيخ كفعمى و) محاسبه النفس از همو. ز) مختصر دعوات الاسماء كه تلخيص و گزيده‏اى است از كتاب مشهور «دعوت الاسماء» شيخ شهاب‏الدين سهروردى.

صفحه از 115