نگاهى به كتاب نمايه نامه موضوعى صحيفه جامعه سجاديه - صفحه 154

بنابراين نخستين قدم براى خروج اين كتاب ارزشمند از مظلوميت؛ تهيه مأخذى به منظور تسريع در دست يابى به محتوا و مضامين آن بود. بر اين اساس تهيه يك «فرهنگ موضوعى» يا «نمايه نامه موضوعى» يا يك «معجم الفاظ» براى اين كتاب در دستور كار قرار گرفت تا راهى براى ورود نويسندگان و گويندگان به مطالب و نيز بسترى براى مفسران و شارحان آن، با عنوان «فرهنگ موضوعى صحيفه سجاديه» يا «المعجم المفهرس لمعانى الصحيفه السجاديه» عرضه مى‏شود.
اين اثر همانطورى كه در ابتدا آمد، با حمايت رياست مركز اطلاعات و مدارك علمى ايران آقاى دكتر غريبى و همكارى صميمانه پژوهشكده معارف اسلامى الجواد، حجه‏الاسلام آقاى شيخ عباسعلى عليزاده و سيد موسى صدر فراهم آمد. و اثر دوم به نام «المعجم المفهرس لألفاظ الصحيفه السجاديه» با همكارى برادران گرامى در همان موسسه، بالاخص جناب شيخ احمد درايتى به اتمام رسيد. اميد است اين دو منبع با ارزش مورد استفاده و عنايت علاقمندان قرار گيرد.
لازم به توضيح است كه ترجمه روان و آزاد اين كتاب نيز در دست تهيه است كه به زودى همراه با متن عربى و فرهنگ موضوعى براى فارسى زبانان عرضه خواهد شد.

پـيشينـه

از ديرزمان، علماء بر آن بوده‏اند كه با استفاده از روش‏هايى، مراجعه به مطالب و مآخذ گوناگون را تسهيل و دست‏يابى به مطالب پراكنده را تسريع نمايند. تدوين كتاب‏هاى حديثى و دسته‏بندى و تبويب آن، سابقه‏اى طولانى و بيش از علوم ديگر در فرهنگ دينى دارد. در فرهنگ شيعى، سابقه به كاربرد روش‏هاى تبويى در ميان آثار موجود را، بايد به شيخ كلينى متوفاى (328 يا 329 هـ . ق) صاحب كتاب ارزشمند كافى دانست. و پس از او نيز علماء ديگر در تكميل آن كوشيده‏اند. با تنظيم معجم لفظى براى كتاب‏هاى حديثى و همچنين قرآن كريم، روش جديدى براى تكميل اطلاعات و تسهيل و تدقيق در دسترسى به مضامين و اطلاعات يك اثر عرضه شد كه در آثار با اهميت، مفيد و ارزنده است. تدوين فهرست‏هاى موضوعى و كشف المطالب‏ها نيز روشى بود كه

صفحه از 166