2 ـ مرحوم آقا شيخ مجتبى قزوينى (م 1386)

ايشان مى‏گويد:
نور علم، آيت و علامت (صفت) ذات مقدس ربوبى است، زيرا كه مُدرَكات و معقولات و معلومات، منوّرند به نور علم. و نور علم، منوّر است به ذات خود، معلوم و معقول نشود. معلوميّت، مخالف ذات اوست. و ظاهر است به ظهور خود، پس نتوان به غير خود، آن را تعريف كرده و شناخت. تعريف و بيان حقيقت او به غيرش، اضلال و جهل است. و اين نور، آيت است براى ذات مقدس كه نتوان ذات مقدس را توصيف كرد به غير او، زيرا آنچه به علم ادراك شود، غير علم است. و نور علم، مخلوق و غير ذات مقدس است. پس خالق آن برتر است از ادراك، چگونه توان او را به غير ذات او معرفى نمود. ^۱
و نيز مى‏نويسد:
ذات مقدس را توصيف نتوان كرد، مگر به آنچه خود توصيف فرموده است. اين است كه اساس قرآن و اسلام بر تكبير و تسبيح ذات مقدس است. «أكْبَرُ مِنْ أنْ يُوصَف» ^۲ «وَتَعالى عَمّا يَصِفُونَ» ^۳ زيرا بديهى است كه تعريف شيئى به غير خودش، در وقتى ممكن است كه آن دو شيء در اوصاف و كمال، شبيه هم باشند و در حقيقت مشترك. و ذات مقدس منزّه است از مثل و شبيه. پس به هرچه تعريف شود غير اوست. امّا معرفى ذات مقدس به خود ذات مقدس، براى غير، محال است زيرا كه ذات بارى، مفهوم و معقول و متوهّم نشود. آنچه به عقل ادراك شود، غير عقل است، چه رسد به خالق عقل. و از براى ذات متعال، آياتى بر تنزيه و تقديس اوست كه معرفت ذات، منحصر به معرّفى ذات اوست و اوست معرّف ذات خود و معرّف آيات خود. دليل بر آيات و دليل بر خود ذات مقدّس هم اوست. ^۴
نيز مى‏نويسد:
پس ظاهر شد كه روايات مباركات، يادآورى به حكمى است كه به نور عقل ظاهر است؛ و آن اين است كه معرفت ذات مقدس به غير ذات مقدس او محال است. معرفت ذات مقدس به ذات اوست.... پس مرجع معارف بشرى، معرفت