دادن مخاطب نيز فراوان بكار برده مىشود. مرحوم ميرزاى اصفهانىـ با استفاده از اين نكته و نيز با توجه به آيات و روايات متواترى كه معرفت را باللّه و فعل اللّه و فطرى مىداندـ كلمه «اعلم» در آيه شريفه را به معناى معروف و شايع آنـ يعنى تنبّه دادنـ مىگيرد. و اگر خلاف ظاهر هم باشد، با وجود قرائن مذكور، مشكلى نخواهد داشت.
5ـ 4. معرفت، بهترين اعمال و واجبترين فرائض
امام صادق عليه السلام مىفرمايد:
«إِنَّ أَفْضَلَ الْفَرَائِضِ وَ أَوْجَبَهَا عَلَى الانْسَانِ مَعْرِفَةُ الرَّبِّ وَ الاقْرَارُ لَهُ بِالْعُبُودِيَّة»۱«همانا بهترين فرايض و واجبترين آنها بر انسان، معرفت پروردگار و اقرار به بندگى اوست.»
همچنين از آن حضرت نقل شده است كه در مجلسى برخى از اصحاب از ايشان پرسيدند كه: كدام عمل برتر است؟ حضرتش در جواب فرمود:
«تَوْحِيدُك لِرَبِّك»۲«اين كه تو پروردگارت را يگانه بدانى.»
در اين روايت شريف، سخن از معرفت نيست. ولىـ چنانكه ذكر شدـ معرفت خدا عين توحيد و توحيد عين معرفت اوست. پس اين روايت هم محل شاهد در بحث خواهد بود. مرحوم آيهاللّه ميرزا مهدى اصفهانى مىگويد:
لايقال: قد مرّ منك أنّ توحيد اللّه هو عين معرفته كما صرّحت به الخطب المنقولة، و المعرفة فعله تعالى، فكيف جعله الإمام صلوات اللّه عليه من أعمال العباد؟
لأنّا نقول: إنّ الانفعال بفعل اللّه تعالى أمر اختياري يرجع إلى العبد. فمن هذه الحيثيّة يكون التوحيد من أفعال العباد. و معنى توحيد العبد للّه تعالى أن
1.كفايهالاثر / ۲۵۸؛ بحارالأنوار ۴ / ۵۵.
2.امالى طوسى / ۶۸۲ ح ۱۴۵۸؛ بحارالأنوار ۳ / ۸.
