«خداوند، هيچ عملى را بدون معرفت نمى‏پذيرد و هميشه معرفت با عمل همراه است. كسى كه عمل مى‏كند، معرفت او را به عمل رهنمون مى‏شود. و آن‏كه عمل نمى‏كند، معرفتى براى او نيست. آگاه باشيد كه بعضى از ايمان، از بعض ديگر است.»
در اين حديث شريف، معرفتى كه عمل به دنبال نداشته باشد، معرفت به حساب نيامده است. اين حديث نيز معرفت را امرى مى‏داند كه هيچ‏گاه از عمل جدا نمى‏شود و اگر عمل در كار نباشد، معرفتى هم در كار نيست. معرفتى ابتدايى كه از ناحيه‏ى خداوند سبحان و به فعل خداى تعالى براى انسان عطا مى‏شود، چنين خصوصيّتى را ندارد كه حتماً عمل به دنبال داشته باشد، بلكه خداوند سبحان مى‏فرمايد: «إِنّا هَدَيْناهُ السَّبِيلَ إِمّا شاكِراً وَ إِمّا كَفُوراً» . آيه شريفه به روشنى دلالت دارد كه هدايت بر همگان‏ـ اعمِّ از كفّار و مؤمنان‏ـ از ناحيه‏ى خداى سبحان به انجام رسيده است. در اين ميان، بندگان اختيار دارند كه به راه راست روند يا از راه خدا دورى گزينند.
پس روشن شد كه معرفت، در رواياتى كه به عنوان فعل بشر اطلاق شده است، يا به معناى تصديق و تسليم و ايمان است، يا به معناى معرفتى كه هميشه همراه با عمل است. از اين باب به آن معرفت مى‏توان عبادت و شكر هم اطلاق‏كرد.
در روايات ديگرى نيز معرفت به معناى تصديق و ايمان و تسليم به كار رفته است. پس مى‏توان در اين روايات، معرفت را به معناى تصديق و تسليم گرفت. براى نمونه تعدادى از اين روايات نقل مى‏شود:
ابوحمزه مى‏گويد: امام باقر عليه ‏السلام فرمود:
«إِنَّمَا يَعْبُدُ اللَّهَ مَنْ يَعْرِفُ اللَّهَ. فَأَمَّا مَنْ لا يَعْرِفُ اللَّهَ، فَإِنَّمَا يَعْبُدُهُ هَكَذَا ضَلالاً. قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاكَ! فَمَا مَعْرِفَةُ اللَّهِ؟ قَالَ: تَصْدِيقُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ تَصْدِيقُ رَسُولِهِ صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلموَ مُوَالاةُ عَلِيٍّ عليه ‏السلام وَ الإئْتَِمامُ بِهِ وَ بِأَئِمَّةِ الْهُدَى عليهم ‏السلام وَ الْبَرَاءَةُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ عَدُوِّهِمْ. هَكَذَا يُعْرَفُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ.» ¹ «تنها كسى خدا را عبادت مى‏كند كه او را شناخته باشد. امّا كسى كه خدا را