نكات

2ـ 4ـ 1) اجتناب از شرك و بت‏پرستى، عمل حنيف و راستى است كه هيچ‏گونه انحراف و شركى در آن وجود ندارد و شرك، عملى كج و منحرف است. از آن‏رو كه هر انسانى در اصل خلقت، با معرفت خداوند سبحان و توحيد و تسليم سرشته شده، رنگ و علامت و نشانه‏ى بندگى خداى تعالى بر او نهاده شده است. انسانى كه در مسير توحيد و بندگى او راه مى‏پويد و از شرك و باطل دورى مى‏جويد، همان راه راست و حنيف راـ كه هيچ كجى و انحرافى در آن نيست‏ـ پى مى‏گيرد. چنين انسانى با فطرت خويش كه با آن سرشته شده است، هماهنگى كامل دارد؛ ولى كسى كه شرك ورزيده و باطل را پيروى مى‏كند، از فطرت خويش منحرف مى‏شود.
2ـ 4ـ 2) در روايات، آيه‏ى شريفه به توحيد تفسير گرديده و با آيه‏ى فطرت همسان گرفته شده است.
امام باقر عليه ‏السلام در مورد اين آيه فرمود:
الْحَنِيفِيَّةُ مِنَ الْفِطْرَةِ الَّتِي فَطَرَ اللَّهُ النَّاسَ عَلَيْهَا لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ. قَالَ: فَطَرَهُمْ عَلَى الْمَعْرِفَةِ بِه.^۱حنيفيّت از فطرتى است كه خداوند، مردم را بر آن سرشته است. هيچ تغيير و تبديلى بر خلق خدا نيست. فرمود: خداوند آن‏ها را بر معرفت خويش مفطور كرده است.
در كتاب توحيد صدوق ذيل اين روايت به اين صورت آمده است:
فَطَرَهُمْ عَلَى التَّوْحِيدِ.^۲خداوند، آن‏ها را بر توحيد سرشته است.
قسمت اوّل اين حديث در معانى الاخبار هم نقل گرديده است. ^۳