مورد صدور اين حديث، معنى آن روشن مىشود. مورد صدور آن چنين است.
قال أبوعبداللّه: و روى أنّ قوما مشاة أدركهم النبيّ صلى الله عليه و آله فشكوا اللّه شدّة المشي، فقال لهم: استعينوا بالنسل. امام صادق عليه السلام فرمودند: «روايت شده است كه گروهى در حال راه رفتن بودند كه پيامبر صلى الله عليه و آله آنها را ديد؛ پس آنان از خستگى راه به او شكايت كردند. ايشان فرمودند: از تند راه رفتن كمك بگيريد.»
ب) «غضّ بصرك فإنّك لن تراه: چشمت را ببند كه هرگز او را نمىبينى.» (4: ص 38).
معلوم نيست كه مقصود نديدن چه چيزى است؟ با استفاده از مورد صدور، معنى حديث كاملاً مشخّص مىشود: عن عليّ عليه السلام «أنّ رسول اللّه صلى الله عليه و آله مرّ على رجل و هو رافع بصره إلى السماء؛ فقال: غضّ بصرك فإنّك لن تراه.» امام على عليه السلام مىفرمايد: «رسول خدا صلى الله عليه و آله بر مردى كه به آسمانها نگاه مىكرد، گذشت و به او فرمود: چشمت را ببند كه هرگز او (خدا) را نمىبينى.» (نك: مستدرك الوسائل 5/185)
1ـ8ـ2) تخصيص عامّ
عامّ حكمى است كه جميع افراد را در برمىگيرد؛ هر چند در مورد خاصّى صادر شده باشد. خاصّ حكمى است كه از سوى پيامبر صلى الله عليه و آله يا يكى از معصومين عليهم السلام فقط درباره گروهى يا مردمى، صادر شده باشد. (22: ص 254) تخصيص، عبارت است از خارج كردن افراد از دايره شمول حكم عام، به صورتى كه لفظ به خودى خود، مورد تخصيص را شامل شده باشد و اين زمانى است كه از يك حكم عام، افرادى را جدا كنيم. (27: ج 1، ص 139)
گاهى حديث، عام است؛ امّا دليلى براى تخصيص آن اقامه مىشود كه ممكن است آن دليل، مورد صدرو حديث باشد و با شناخت آن معلوم مىشود كه حديث مخصوص فرد يا گروهى خاصّ است.
مثال: «الفرار من الطاعون كالفرار من الزحف: فرار كردن از طاعون مانند فرار كردن