وجه سوم مناسبت

سومين وجه كه سيوطى براى لزوم تعاقب سوره بقره نسبت به سوره حمد آورده، به مراتب شگفت انگيزتر است.
..أنّها اطوَلُ سورةٍ في القرآن و قد افتُتِحَ بِالسَّبع الطِّوال، فناسَبَ البِداءَةُ بِأطْوَلها. (29: ص 39)
... اينكه بقره درازترين سوره قرآن است و كتاب خدا با هفت سوره طوال آغاز شده؛ پس مناسب است كه طولانى‏ترين آنها، ابتداى همه باشد.

نقد سومين وجه

نقد اوّل: اگر معيار تقديم و تأخير سور، اندازه آنهاست، اساسا چرا سوره «حمد» اوّلين سوره است؟ و اگر گفته شود كه حساب سوره حمد جداست، مى‏گوييم: چرا وضع ديگر سور چنين نيست؟ به ديگر سخن، اگر معيار اخير سيوطى درست بود، بايد سوره نساء بر آل عمران مقدّم بود و سوره توبه بر اعراف و انعام، مقدّم بود و سوره حج بر انفال، مقدّم بود و سوره نحل بر هود و يونس و يوسف، مقدّم بود و... اخلاص بر عصر و كوثر، مقدّم بود و حال آنكه چنين نيست.
نقد دوم: اوّلاً سيوطى نگفته كه چرا قرآن بايد با سبع طوال شروع شود. ثانيا استدلال وى به اينكه در بين سبع طوال، بايد بلندترين آنها مقدّم باشد، پايه درستى ندارد؛ چرا كه در همين سبع طوال هم قاعده «الاطول فالاطول» مراعات نشده است.

وجه چهارم مناسبت

ضابطه عقلى و خردپسند بعدى كه سيوطى اثبات تناسب مكانِ سوره بقره آورده است، جاى بسى گفت و شنود دارد:
أنّها أوّل سورة نزلت بالمدينة، فناسَبَ الابتداءُ بها؛ فإنَّ الأوّليّة نوعٌ منَ الأولويّة.