است. البتّه، هر رياستى، امامت خوانده نمى‏شود؛ چراكه در اصطلاح علم كلام، امامت، رياست با قيد عموميّت است؛ يعنى رياست عامّه و همگانى، نه رياست يك اداره و مؤسّسه. قيد «در امور دين و دنيا» مى‏رساند كه امام نه تنها در امور دنيا، بلكه در امور دينى هم پيشواست؛ يعنى رياست او فراگير و شامل همه امور است، چه دينى چه دنيوى. البتّه از آنجا كه دستورات دين اسلام، هم تنظيم‏كننده رابطه بين انسان و خداى متعال است و هم تنظيم‏كننده روابط دنيوى ميان انسانها، پس رئيس مردم در امور دينى، بايد در امور دنيوى هم رئيس باشد. پس قيد امور دنياـ كه در اين تعريف، جدا از امور دين آورده شده‏ـ در واقع تأكيدى است. (23: ص 60 ؛ 42: ص 317) البتّه قيد «امور دين و دنيا» مى‏تواند براى خارج‏كردن اين انديشه باشد كه عقلاى عالم، بما هم عقلا، امام و رهبر را تنها براى كارهاى دنيوى و مادّى و تدبير دنياى جامعه لازم مى‏دانند؛ امّا در اسلام، تدبير كارهاى جامعه و مسائل اجتماعى، در متن دين و جزئى از آن است. بنابراين امام كه بر امور مسلمين رياست دارد، حكومتش حكومت دينى است و در امور دينى نيز مرجع است. (42: ص 319ـ 320)

4. مفهوم امامت در فرهنگ شيعى

پيامبر اسلام صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلمدر زمان حيات خود عهده‏دار رياست جامعه اسلامى بوده‏اند؛ يعنى هم عهده‏دار امور دنيوى مردم بوده‏اند و هم مرجع امور دينى آنان. اين مطلب مورد اتّفاق شيعه و سنّى است. امام در فرهنگ شيعه، شخصى است كه از طرف خدا تعيين مى‏شود تا همه مقامات پيامبر صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلم غير از مقام نبوّت، يعنى تلقّى و ابلاغ وحى (وحى نبوّت و نه الهام و تحديث كه موضوعا منتفى است) به او منتقل شود (23: ص 61)؛ يعنى مقام تفصيل و تبيين وحى و مقام حكومت؛ يعنى رياست بر امور دنيايى مردم و اداره امور جامعه اسلامى، كه اين مقام اخير، خود بخشهاى مختلفى از قبيل امور قضايى، نظامى، سياسى، اقتصادى و غيره را شامل مى‏شود. امام صادق عليه ‏السلام فرمودند:
... فما فوّض اللّه‏ إلى رسوله صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلمفقد فوّضه إلينا... (۳۳: ج ۱، ص ۲۶۸، ح ۹)