جایگاه قرآن و روش استفاده از آن در مناظرات امام رضا (علیه السلام)

چکیده :

روزگار امامت امامان^نشانگر آن است که دوران پیشوایی امام رضا (علیه السلام)با سایر ائمه (علیهم السلام)از جهات متعددی متفاوت بوده است. فضای فرهنگیـ زمانی، حضور جریانات دینیـ فرهنگی در خراسان و نیز عالمان و روشن‌فکران به عنوان نمایندگان نحله‌ها، مذاهب و ادیان در مجموع فضائی متفاوت را رقم می‌زد. در چنین فضائی، مناظرات امام ×در مجموع سیره پیشوایان از برجستگی ویژه‌ای برخوردار است.

این مناظرات به لحاظ گوناگونی مخاطبان و تفاوت فضاهای گفت‌وگو از جهت درونمایه بسیار گسترده، ژرف و دارای ابعاد عظیمی‌است که در این پژوهش فقط از‌یک زاویه‌یعنی تجلی آموزه‌های قرآنی در مناظرات بدانها می‌پردازیم، تا بنگریم قرآن چگونه در این آموزه‌ها بازتاب‌یافته و امام (علیه السلام)با چه روشی از آموزه‌های قرآن بهره برده اند. بررسی لقب ویژه امام (علیه السلام)یعنی عالم آل محمد و پیوند آن با فضای فرهنگی و اعتقادی، و نیز مناظرات و آنگاه تحلیل مفهومی‌و اصطلاحی مناظرات و طبقه‌بندی کردن درونمایه مناظرات امام (علیه السلام) موضوعاتی است که مورد بررسی قرار گرفته است. اگر در ضمن گفت‌وگو و مناظره‌ای به سبب نزول پرداخت شده و برای تفسیر آیه‌ای از آیه دیگر بهره برده شده است این‌ها همگی تحلیل گردیده است. مناظرات بر اساس مباحث توحید و صفات و افعال الهی، عصمت انبیاء و امامت پیشوایان طبقه‌بندی شده و با تأمل در نصوص، شیوه‌های بهره ‌گیری امام (علیه السلام)از آیات در تمتع، تحلیل و گزارش موضوعات‌یاد شده را گزارش نموده‌ام.