از خداانگاری امامان علیهم السلام تا خداباوری نظام‌مند؛ بررسی سندی و محتوايی حديث رضوی «الناس عبيد لنا فی الطاعة ...»

محمد تقی دیاری بیدگلی^۱

مهیار خانی مقدم^۲

چکیده

حدیث «النّاسُ عَبِیدٌ لَنا …» از جمله روایاتی است که از امام رضا علیه السلام به منظور مقابله با انحراف عقاید صادر گردیده است. پژوهش حاضر در صدد است با روش تحلیلی_ توصیفی به بررسی سندی و محتوایی آن بپردازد. در ابتدا، افراد موجود در اسنادِ حدیث، بررسی رجالی شده‌اند. سپس با تأکید بر اختلاف در معنای واژه «عبید» و شرایط سیاسی و اجتماعی دوران امام رضا علیه السلام ، دو رویکرد «نگرش خداانگارانه به امامان علیهم السلام » و «نگرش تحقیرگرایانه» به عنوان اهدافی که حضرت در پی نفی آنها بوده، ترسیم و تبیین شده‌اند. در پایان نیز تبیین صحیح حدیث در قالب «نگرش واسطه هدایت بودن امامان علیهم السلام » ارائه شده است که بر اساس آن، از آن‌جا که در تفکر شیعی، امامان علیهم السلام ، پس از پیامبران علیهم السلام عهده‌دار هدایت موجودات هستند و جهت ایفای این نقش خطیر از موهبت الهی «عصمت» بهره‌مند شده‌اند، تبعیت از ایشان واجب خواهد بود.

کلیدواژه‌ها: عبید لنا فی الطاعة، خداانگاری، خداباوری، امامان علیهم السلام ، پدیده غلو، امام رضا علیه السلام .