امام علی علیه السلام
بَينَكُم و بَينَ المَوعِظَةِ حِجابٌ مِن الغِرَّةِ .
ميان شما و اندرز، پردهاى از بى خبرى آويخته است.
نهج البلاغة : الحكمة 282.
چکیده : «معجزه» از مباحث مهم علوم قرآنی است که همواره کانون توجه عالمان دینی و متالّهان بوده و تفسیرهای مختلفی از حیث مفهوم، شروط و امکان تحقّق آن مطرح است. لذا با عنایت به عدم کاربرد این واژه در قرآن و ...
نویسنده :
چکیده : حضرت رقیه(س) که تربیت یافتۀ عزت حسینی و عفت زینبی بود، نکات و جلوه‌های تبلیغی و تربیتی را ترسیم فرمود. مقاله حاضر در پی آن است که در جلوه‌های تبلیغی، نکات تبلیغی مانند پیام‌رسانی، احیای امر اهل بیت، رسوا کردن هیئت ...
چکیده : روایت «لاتجتمع امتی علی الضلالة» که از طریق جوامع حدیثی اهل سنت نقل و انتشار یافته امروزه به عنوان سند اجماع فقهی در کنار کتاب و سنت و قیاس به کار می رود و از دیرباز سند رسمی مشروعیت عملکرد ...
چکیده : شعر و ادبیات عاشورایی موضوعات و زمینه‌های متنوع و متعددی را دربرمی‌گیرد و در دوران معاصر از چنان گستره و عمقی برخوردار شده که همت مضاعف پژوهشگران را برای بررسی می‌طلبد. در میان قهرمانان عاشورایی، دخت خردسال امام حسین(ع) نیز ...
چکیده : حضرت رقیه(سلام الله علیها) فرزند امام حسین(علیه السلام) امام سوم شیعیان است. این اثر در پی احوالات این دختر خردسال در منابع تاریخی است و هدف از آن رسیدن به نتیجهای روشن در مورد زندگی و ذکر نام حضرت در ...
چکیده : خداباوری در غالب انسانها بر اساس فطرت و عقل و آموزه‌های ادیان الهی، همواره بوده است. عده‌ای با این باور که اعتقاد به خدا ریشه در ترس، جهل و یا وهم داشته، راه الحاد را در پیش گرفته‌اند. در این ...
چکیده : هجرت تاریخی امام حسین)(ع) از مدینه تا کربلا، با همراهی جمعی از اهل بیت: انجام گرفت که زنان و فرزندان امام حسین(ع) از آن جمله بودند. یکی از فرزندان امام حسین(ع) که در این حرکت الهی حاضر بود و علاوه ...
چکیده : بی‌تردید، مباحث رجالی سهم بسزایی در اعتبارسنجی روایات دارند، اما اختلاف دیدگاه‌های عالمان در برداشت از تعابیر رجالیان متقدم، گاه نیل به حقیقت را دشوار ساخته است. تبیین اندیشه‌های رجالی شیخ محمد عاملی نواده شهید ثانی که از مدققان فن ...
چکیده : رقیه بنت الحسین(س) در انساب و تاریخ: تاریخ تحلیلی شخصیتشناسی حضرت رقیه(س)/ محمدحسن پاکدامن/ بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی/ 1394/ 328ص موضوع کتاب حاضر درباره شخصیتشناسی حضرت رقیه، بنت‌الحسین(س) و رفع شبهاتی است که در منابع پراکنده درباره آن ...
چکیده : فزاری، محدث سده‌ی سوم بغداد، جایگاه قابل اعتنایی در انتقال میراث حدیثی امامیه به سایر مدارس آن دوران، در مباحثِ کلامی، به ویژه در مساله مهدویت و غیبت دارد. وی از سوی پاره‌ای از رجالیانِ متقدم به کذب و غلو ...
چکیده : اختلاف دیدگاه شیعه و اهل‌سنّت در آیات الهی، باعث ایجاد تعابیر متفاوتی در تفاسیر شده است؛ به‌صورتی که این تفاوت دیدگاه‌ها در آیۀ 17 سورۀ هود احتمالات فراوانی ایجاد کرده و گاه استناد به آنها، دلیلی بر اثبات یا تقویت ...
چکیده : یکی از پدیده‌های مهم در تاریخ حدیث، مسئله جعل است. اگرچه مسئله جعل، ناظر به حدیث مطرح می‌شود، اما واقعیت عینی جعل مورد ادعا در حدیث، در عمل ناظر به گزارش‌های تاریخی است. ادعای «جعل حدیث» نیز همواره راه‌حلّی در ...
چکیده : سورۀ کوثر، از جهت کوتاه‌بودن و کمی تعداد آیات و نیز از نظر اعجاز بلاغی، ادبی و محتوایی آن و همچنین به‌علت شرافت و عزت و منزلتی که در درون‌‌مایه و عنوان آن نهفته، همواره مورد توجه مفسران فریقین بوده ...
چکیده : منابع روایی اهل‌سنت، به‌ویژه صحیح بخاری و صحیح مسلم، ماجرای تلخ واپسین سفارش پیامبرa در آخرین پنجشنبۀ عمر شریف‌شان را گزارش کردهاند. عده‌ای از حاضرانِ در صحنه، مانع از اجرای امر رسول خداa و نوشتن وصیتی شدند که می‌توانست امتش ...
چکیده : مجمع البیان یکی از مهمترین تفاسیر شیعی است که از روایات تفسیری بسیاری، بهره جسته است. از آنجا که روایات و آثار منقول معاصران نزول، بخشی از واقعیت تفسیر قرآن را به خود اختصاص داده و قرآن‌پژوهان همواره توجه ویژه‌ای ...
چکیده : در نقد متن هر حدیثی گردآوری تمامی داده‌های مرتبط و اِعمال دقیق ضوابط نقد، حائز اهمیت است. گاه به رغم دقت ناقد حدیث، وی از خطا مصون نمی‌ماند. این مقاله در صدد پاسخ به این سؤال است که تا چه ...
چکیده : «نجش» عنوانی فقهی است به‌معنای تقلب و فریب که از حدیث «لا تناجشوا» اخذ شده است. این واژه به‌خاطر بار معنایی عامی که دارد، از واژگان به‌کار رفته در یکی از احادیث راهبردی ناظر به مباحث سبک زندگی است و ...
چکیده : موضوع مقاله پیش رو، بررسی اشکالات علامه طباطبایی بر استفاده«عالم ذر» از «آیه میثاق» است. در مورد استفاده عالم ذر یا عدم استفاده آن از آیه 172-173 سوره اعراف که به «آیه میثاق» معروف است، بین اندیشمندان اسلامی اختلاف دیدگاه ...
چکیده : اعتبار به عنوان یکی از ملاک‌های مهم گزینش و نقل روایات نزد شیخ صدوق مطرح است، اما این‌که این ملاک در کلیه روایات و آثار وی، مدنظر بوده، میان عالمان حدیث محل اختلاف است. مقاله حاضر که به روش توصیفی ...
چکیده : اخبار آحاد حجم گسترده‌ای از میراث حدیثی مسلمانان را تشکیل می‌دهند. چگونگی اعتبارسنجی آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این اخبار به لحاظ موضوعی به دو دسته فقهی و غیر فقهی قابل تقسیم هستند که در اعتبارسنجی آنها نیز دو ...
چکیده : پژوهش حاضر با تکیه بر رویکرد سبکشناسی ساختگرا و با استفاده از روش سبکشناسی لایهای به تحلیل و توصیف نامۀ 45 نهجالبلاغه پرداخته است. هدف پژوهش کشف روابط و پیوندهای نهان میان عناصر زبانی و جنبههای معنایی متن و به ...
چکیده : موضوع و هدف این نوشته خُرد، گردآوری هنجارهای حدیثپژوهی و نگریستن از زاویه اخلاق به پژوهش‌های حدیثی است. در این نوشته کوشش شده با تفاوت نهادن میان اخلاق پژوهش و روش پژوهش، از میان مباحث کلی اخلاق پژوهش، آنچه را ...
چکیده : یکی از روایاتی که صاحب‌نظران عرصه علوم قرآن، فقها، مفسران و قرائت در منابع خود به آن استناد نموده‌اند، روایت «إِقْرَأْ کَمَا یَقْرَأُ النَّاسُ» است که نزد بسیاری از اندیشمندان صحت سند و متن آن پذیرفته‌شده است؛ اما برخی سند ...
چکیده : از مهمترین ادلۀ مورد استناد طرفداران حجیت اجتهادات صحابه، سنت است. پژوهش حاضر در پی تبیین میزان اعتبار و ارزش این دلیل، در اثبات حجیت مذکور است. مهمترین روایات مورد استناد مثبتین حجیت اقوال صحابه، سه حدیث "اصحابی کالنجوم"، "سنت ...
چکیده : پیوند ناگسستنی حدیث و تاریخ، زمینه‌ساز کارایی هر یک در سنجش دیگری به شمار می‌آید. در این راستا، کاوش‌های حدیث‌پژوهان و تاریخ‌پژوهان، دربردارنده گزاره‌های ناهمسازی در ترسیم هویت معاویه، نخستین حاکم اموی است. در پژوهش حاضر با رویکرد نشانه‌شناسی اجتماعی، ...
چکیده : احادیث بی‌‌شماری در جوامع روایی و تفسیری وجود دارد که با صراحت، نسخه درمان برخی یا تمام بیماری‌ها را قرائت سوره یا آیه قرآن می‌‌دانند. مسلمانان از دیرباز با توجه به اعتقادشان به قرآن، به قرائت برخی سوره‌‌ها و آیات ...
چکیده : در مصادر روایی اهل سنت، روایتی مبنی بر جدل امام علی (ع) با پیامبر (ص) نقل شده است. بنا بر مضمون روایت، پیامبر (ص) قصد بیدار کردن امام علی (ع) را برای نماز شب داشتند؛ امّا با پاسخ جبرگرایانه امام ...
چکیده : نهج البلاغه در بردارنده نکات ارزشمندی از وصف زیباییهای عالم از جمله رنگها و معانی آنها است. مسئله این تحقیق واکاوی فرازهای نهج البلاغه و رویکردهای مختلف درباره رنگ است. این تحقیق با هدف تبیین رنگها و معانی آن، پرسشها ...
چکیده : ابنقولویه از محدثان قمی در سدۀ چهارم بوده که سالهای پایانی عمر خود را در بغداد سپری کرده است و محدثان و عالمان بزرگی همچون غضائری و شیخ مفید از او بهره بردهاند؛ اما اکنون از آثار و آراء وی ...
چکیده : سنّت نبوی، یکی از مبانی مهم شرع مقدس اسلام و پاسداری از آن بر همگان بایسته است؛ اما در پاره‌ای از دوران، برخی مکاتب فکری اسلامی در اعتبار احادیث نبوی تشکیک کردهاند. «قرآنیون شبۀ قاره» یکی از فِرقی است که ...
