امام سجاد علیه السلام
اللّهُمَّ إنّي أعتَذِرُ إلَيكَ مِن مَظلومٍ ظُلِمَ بِحَضرَتِي فلَم أنصُرْهُ، و مِن مَعروفٍ اُسدِيَ إلَيَّ فلَم أشكُرْهُ، و مِن مُسِيءٍ اعتَذَرَ إلَيَّ فلَم أعذِرْهُ .
بار خدايا! من از درگاه تو عذر مىخواهم اگر در حضور من به ستمديدهاى ستم رسيده و من ياريش نرساندهام. و اگر به من نيكى و احسانى شده و من سپاسگزارى نكردهام. و اگر بد كنندهاى از من پوزش خواسته و من پوزش خواهى او را نپذيرفتهام.
الصحيفة السجّاديّة : الدعاء 38 .
چکیده : «زياده و نقيصه» در روايات، به معنای افزوده شدن يا کاستن چيزی از آن، يکی از آفت های راه‌يافته در احاديث است که تشخيص و توجه به پيامدهای نامطلوب آن، پژوهش همه‌جانبه‌ای را می‌طلبد. محدّثان همواره به اين آسيب توجه ...
نویسنده :
چکیده : تفسير الدر المنثور سيوطی از تفاسير روايی اهل تسنن و از جمله تفاسير ترتيبی است که در آن، روايات بدون هيچ اظهار نظری ذيل آيات، نقل شده است. سيوطی، روايات فراوانی از رسول خدا(ص)، صحابه، تابعان و تابعان تابعان نقل ...
چکیده : در قرآن کریم مطلبی دربارۀ ازدواج حضرت یوسف علیه السلام با زليخا نيامده است، اما در جوامع روايی و در قرآن کريم مطلبی دربارۀ ازدواج حضرت يوسف تفسيری فريقين، چهارده روايت دربارۀ آن يافت می شود که هشت روايت ...
چکیده : یکی از شبهاتی که توسط برخی تشکیک کنندگان درباره‌ی نهج‌البلاغه مطرح گردیده است، شبهه‌ی وجود دقت وصف و غرابت در تصویر در خطبه‌های 155، 165 و 185 مربوط به توصیف خفّاش، طاووس، مورچه و ملخ می باشد، به نحوی که ...
چکیده : این نوشتار، عبارت مشهور هیچ کاخی بر پا نمی شود، مگر آنکه کوخی کنار آن، بنا شود یا ویران گردد _ که در چند دهه اخیر به عنوان حدیث، بسیار به کار رفته است _ را بررسی می کند.
چکیده : افضلیت حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم، عصمت پیامبران و استحباب ازدواج از آموزه‌های مشهور اسلامی هستند که آیات و روایات فراوانی اصالت و اعتبار آنها را تأیید می‌‌کنند. در این میان، روایاتی با مضمون تفاضل یونس ...
چکیده : یکی از کنیه‌های امیرالمؤمنین علی (ع)، «ابو تراب» است که مطابق روایات مربوط، آن حضرت، اول بار توسط نبی مکرّم اسلام (ص) با این کنیه مورد خطاب قرار گرفت. در خصوص منشأ این کنیه، در منابع روایی و تاریخی گزارش‌های ...
چکیده : موضوع منابع دانش و سرچشمه معرفت پیشوایان شیعه، در یک نگاه، با بررسی آیات و روایات مطرح در این مسأله قابل پی‌گیری است. الف باب عنوانی است گویا در بیان چشمه‌ای از مبادی دانش امام که بر دو محور خاتمیت ...
چکیده : از جمله عناوین یاد شده، در برخی از روایات، برای یكی از مجاری علم و آگاهی امام علیه السلام با ذكر ویژگی و نتیجه آن، عنوان «عمود نور» است. مرحوم کلینی در الکافی ذیل یک باب و صفار در بصائر ...
چکیده : استفاده از القاب، کنیه‌ها یا اوصاف غیر مشهور امامان معصوم از شیوه‌های رایجی بوده که راویان شیعه بیشتر به دلیل شرایط تقیه از آن بهره برده‌اند. از این رو، برخی از رجالیان، درایه نویسان و یا شارحان روایات، بخشی از ...
چکیده : فضایل شهرها از جمله موضوعاتی است که خاستگاه بسیاری از روایات ساختگی است. در این نوشتار ما در پی آنیم که روایات فضایل شهر مقدس قم را ارزیابی سندی و متنی داشته باشیم. این روایات اولین بار از طریق حسن ...
چکیده : شیعیان از آغاز تاریخ، خود نقش چشمگیری در تبیین تفسیر وحی آسمانی (قرآن) داشته اند و تألیفات شیعیان در تفسیر بسیار زیاد است. یکی از این تفاسیر قرن معاصر که به قلم یکی از عالمان فرهنگ اسلامی به زبان عربی ...
چکیده : اساساً تفسیر، به دو شیوه ترتیبی و موضوعی نگاشته می‌شود که تفسیر ترتیبی خود دو گونه است: الف. بر اساس ترتیب مصحف موجود؛ ب. بر اساس ترتیب نزول. تفسیر بر اساس ترتیب نزول، اوّلین بار از امام علی علیه السلام ...
چکیده : الكتاب الذي بين يديك هو كتاب قيّم يضمّ بين دفّتيه معلومات غنية فيما يتعلّق ب «حديث الثقلين» و «أحاديث الأئمّة الاثنا عشر»، قد تمّ تحريره بقلم عالم ومحقّق جليل. آية اللَّه علي الأحمدي الميانجي ( ت ۱۴۲۱ ه )، يُعدّ من ...
چکیده : احادیث کاستی عقل زنان در منابع حدیثی اهل سنّت و شیعه با شمار قابل توجّهی گزارش شده است. مصادر کهن و معتبر شیعی، همچون کتاب الکافی، کتاب من لایحضره الفقیه و نهج البلاغه آن را با سندهایی مرسل و ضعیف ...
چکیده : سیوطی که در زمره دانشمندان پرکار اهل سنت به شمار می‌رود در حوزه احادیث موضوعه با انگیزه پالایش، نقد و تلخیص کتاب الموضوعات نوشته ابن جوزی (۵۰۸ _ ۵۹۷ ﻫ ) وارد می‌شود. نقل طریق مؤلف منبع اصلی از ویژگی‌های ...
چکیده : در دو حوزه می‌توان به نقد حدیث پرداخت؛ حوزه متن و سند. در خصوص نقد سندی حدیث تلاش‌های متعددی در طول قرون متمادی صورت گرفته و از آنجا که این روش از جمله روش‌های سنّتی نقد حدیث است، در حدیث ...
چکیده : انديشه مرحومه بودن امت اسلامي ـ که از دسته‌اي اخبار و روايات با محوريت عبارت «أمتي أمة مرحومة» قابل دريافت است ـ در صورتي که به معناي نبودن حساب بر امت مسلمان در سراي ديگر، يا عذاب افرادي از ساير ...
چکیده : در خطبه ۲۲۸ نهج البلاغه تعبيرهاي ستايش‌گرانه و اوصاف مبالغه آميزي به کار رفته که به گمان بعضي در باره خليفه دوم بوده است. اين احتمال موجب گرديده که شماري از بزرگان شيعه و سني به نقد و بررسي اين ...
چکیده : در متون اسلامي، بويژه متون عرفاني و فلسفي حديثي قدسي با اين عبارت يا شبيه آن به چشم مي خورد: «کنت کنزاً مخفيّاً فخلقت الخلق لکي اعرف» که به صورت گسترده و به مناسبت‌هاي گوناگون از جمله فلسفه آفرينش مورد ...
چکیده : ابتدا احاديث مورد نظر از لحاظ سندي بررسي شده، سپس با ذکر ديدگاه موافقان و مخالفان، مضمون روايات به نقد کشيده شده و در پايان، با توجه به شواهد و قراين موجود و نيز ادله کلامي اثبات گرديده است که ...
چکیده : روايات اهل بيت عليهم السلام، پس از قرآن کريم، اساسی تر‌ين محور در بسياری از عرصه‌های معرفتی است. از اين روست که اهتمام پژوهشگران، در گذر زمان به حديث گراييده است. امروزه شاهديم که انديشوران در استفاده و فهم برخی ...
چکیده : کتاب القرائات سياري از مهم‌ترين مصادر روايات تحريف نماست و دانشيان شيعي در ضمن ديگر روايات، به نقد آن و نويسنده‌اش پرداخته‌اند. در پژوهش پيش رو، اين کتاب، به صورت مستقل، مورد توجه قرار گرفته است. روايات اين مجموعه به ...
چکیده : قضيه‌ي فدک از فرازهاي مهمّ تاريخي است که چند و چون آن همواره ميان علماي شيعه و اهل سنّت مورد اختلاف‌نظر بوده و بحث‌هاي فراوان را به خود اختصاص داده است.يک عامل مهم در اختلاف‌نظرها، ابهام‌ها و تعارض‌هايي است که ...
چکیده : در پاره‌ای از منابع روایی اهل سنت از جمله صحیح مسلم، مسند احمد بن حنبل، سنن ابن ماجه، صحیح ابن حبان و مجمع الزوائد هیثمی، روایتی مشهور به «تأبیرالنخل» آمده، و این روایت مستند دیدگاه‌های اهل سنت قرار گرفته است. ...
چکیده :
چکیده : نگارنده در اين گفتار، شش مورد از تعليقات شيخ بهاءالدين عاملى بر دو حديث از كتاب كافى در باب ويژگىهاى عقل را از يك نسخه خطى كافى نقل مىكند.
چکیده : حسن مجتبى عليه السلام را در چند گروه نقل مىكند: اوّل، اخبار كلّى امامت؛ مانند حديث ثقلين و سفينه. دوم، اخبارى كه نصّ بر امامت دوازده امام را به اجمال مىرساند. سوم، اخبارى كه نام دوازده امام را به صراحت ياد ...
چکیده : نگارنده بدلسازى در احاديث فضايل اهل بيت عليهم السلام را از شيوههاى مخالفان اهل بيت برمىشمارد. وى يك نمونه بدلسازى را درباره حديث ثقلين مىداند كه به جاى «عترتي» در متن حديث، «سنّتي» آوردهاند. نويسنده منابع اين قرائت بدلى را ...
چکیده : آيت اللَّه شيخ محمّد رضا جعفرى ضمن ترجمه انگليسى كتاب اصول كافى، تعليقات ارزشمندى بر آن افزوده است. در اين گفتار، تعليقات نگارنده بر شش باب كافى آمده است. نگارنده در اين تعليقات، درباره درونمايه احاديث، خصوصا در باب تحريف ...
