امام سجاد علیه السلام
اللّهُمَّ أغنِنا عَن هِبَةِ الوَهّابينَ بِهِبَتِكَ .
بار خدايا! با بخشش خويش، ما را از بخشش بخشندگانِ [ديگر ]بى نياز فرما .
الصحيفة السجّادية : الدعاء 5 .
چکیده : این مقاله، پاسخی بر مقالة "معلوم‌زدایی از علم باری تعالی" است که محمدرضا ارشادی‌نیا بر مقالة پیشین نگارنده در زمینة علم بلا معلوم نوشته است. نگارنده، توضیحاتی در مورد علم حصولی و رابطه علم با عالِم و معلوم، همراه با ...
نویسنده :
چکیده : نویسنده ذیل آیه 48 سوره بقره در تفسیر مناهج البیان، معنای لغوی شفاعت و رابطه آن با توحید را بررسی کرده و مطالب تفسیر المنار در این زمینه را نقد می‌کند، پس از بررسی چند گروه آیات در مورد شفاعت ...
چکیده : از جمله روايات اماميه که نيازمند به بررسی است، توقيعی منسوب به حضرت حجت است. ضمن اين روايت، عبارت «نحن صنايع الله و الخلق بعد صنايعنا» که عبارتی ثقيل و موهم غلو است، جلب نظر می کند. پژوهش حاضر در ...
چکیده : کتب معارفی خراسان مـدعی انحصـار معـارف دینـی در معـارف وحیـانی بـوده و مبـانی فلسفی و عرفانی را در تبیین معارف دینـی جـایز نمـی شـمارد و قایـل بـه تفکیـک معـارف بشری از معارف وحیانی است. لذا معاد جسمانی ارائـه شـده از ...
چکیده : يکی از دقيق‌ترين و پرمناقشه‌ترين ابعاد عصمت پيامبر اکرم(ص) مسئلۀ عصمت ايشان از سهو و نسيان است. متکلمان اسلامی به دو دسته موافق و مخالف سهو پيامبر(ص) تقسيم شده‌اند و رساله-های زيادی را در اين باب نوشته و نيز بخش‌های ...
چکیده : در دين مبين اسلام، تعليم و تعلم از جايگاه ويژه‌ای برخوردار است. در قرن دوم، هم زمان با عصر امام صادق(ع) به دليل مساعد بودن شرايط، زمينۀ نشر و گسترش معارف دينی فراهم شد و حضرت توانست افراد زيادی را ...
چکیده : حديث ثقلين از روايات مشهور و منقول از پيامبر(ع) است که همواره مورد توجه مسلمانان و تفسير محققان و متکلمان شيعه و اهل سنت بوده و با عبارات متفاوتی نقل شده است. در اين پژوهش، از سويی با استفاده از ...
چکیده : توافق بر سر جانشینی علی (ع) موضوع مشترک همة فرق شیعی است و شاخص تفکر شیعی انقیاد در برابر ولایت امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب (ع) است. در میان فرقه‌های شناخته‌شدة شیعه اسماعیلیان قرائتی متفاوت از جایگاه امام علی (ع) در ...
چکیده : یکی از مهمترین استنادات قرآنی در فطری بودن معارف دینی، آیه 172 اعراف «أَلَسْتُ بِرَبِّکُمْ قالُوا بَلى» است که می توان آن را احتجاجی در برابر معاندین و منکرین دین دانست. آرای گوناگونی از متقدمین و متأخرین در مورد این ...
چکیده : از جمله ویژگی های انبیا و ائمه(ع) عصمت است. عصمت موهبتی به شمار می آید که از سوی خداوند حکیم به آنان اعطا شده است.
چکیده : امامت، استمرار نبوت و لطفى از جانب خداى متعال است. امامت جز با تصریح خداوندى تحقق نمى‌پذیرد و مردم در تعیین امام معصوم نقشى ندارند. امامت یکى از اصول بنیادى دین است و ایمان راستین جز با باور به بایستگى ...
چکیده : نوشتار حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی، درصدد تبیین نظریه «مهاجرت امام رضا و امامزادگان(ع) در راستای سنت الهی استبدال» بوده و نتایج به‌دست آمده بدین قرار است:1. نگارندگان بر اساس شواهد قرآنی، روایی و تاریخیِ معتبر معتقدند خداوند متعال ...
چکیده : از اختصاصات شیعه اعتقاد به «الامر بین الامرین» در بحث جبر و اختیار است. در احادیث شیعی ابتدا به بطلان نظریه جبر و تفویض پرداخته می‌شود و سپس به درستی «الامر بین الامرین» برهانی می گردد. ملاصدرا با تبیین و ...
چکیده : مطالعۀ آثار، روایات و روش کلامی متکلمان شیعه در عهد حضور ائمه نشان دهندۀ اصالت و استقلال کلام امامیه در محتوا و روش بوده و حتی نشانههایی از خوشهچینی بزرگان معتزله از سفرۀ کلام امامیه را به ما نشان میدهد. ...
چکیده : مناظره یکی از راه‌های کشف حقیقت بر طالبان آن می‌باشد. در طول تاریخ، خصوصاً در عصر امامان معصوم: خود ائمه: یا اصحابشان برای دفاع از حقانیت تشیع و منصب امامت، مناظراتی با مخالفان داشته‌اند. هشام بن‌حکم یکی از این افراد ...
چکیده : نهج‌البلاغه و متون روایی شیعه از مهمترین منابع و آبشخورهای متون عرفانی و صوفیانه به‌شمار میآید. در موضوع هستیشناسی و مؤلفههای آفرینش بدیع از «لا من شیء» در دیدگاه امامان شیعه(ع)، آفرینش ابداعی عالم هستی از ناچیز توسط خداوند، ایجاد ...
چکیده : حجیت عقل و گسترۀ آن، از دیرباز مورد مناقشه بوده است. یکی از عرصه های مناقشه، عرصۀ حجیت عقل پیش از آمدن پیامبر(ص) است.
چکیده : در این مقاله، میزان تطبیق اهداف مبارزاتی امام رضا(ع) با انبیا(ع) پیگیری می‌شود. مبارزه‌های پیامبران(ع) علیه چهار عامل اصلی طاغوت، جهل، خرافه و بی عدالتی و ستم بود. این مطالعه نشان میدهد که جهت‌گیری های امام رضا(ع) نیز دقیقاً در ...
چکیده : سعادت انسان که هدف از ارسال دین بوده است، با التزام صحیح نسبت به دین محقق خواهد شد. لذا شناسایی و اجتناب از آنچه صحّت دین‌داری را خدشه‌دار می‌کند، امری ضروری است. یکی از ابعاد و مؤلفههای دین‌داری، بُعد عملکردی ...
چکیده : در متون دینی تأکیدی ویژه نسبت به زهد ورزیدن انسان به دنیا و ترغیب نمودن او به سرای اخروی وجود دارد. یکی از دلایل این امر، به وجه پایداری آخرت، جاودانه طلب بودن انسان و ناپایداری جهانی که در آن ...
چکیده : آیه 256 سوره بقره از «عدم اکراه در دین» سخن گفته که مدلول آن مورد مناقشه مفسران است. پژوهش حاضر، به بررسی آیه با توجه به ظهور، فضای نزول، استعمالات و فهم صحابه و تابعان می‌پردازد. این مقاله پس از ...
چکیده : روایات فراوانی، حدیث آل محمد علیهم السلام را صعب و مستصعب دانسته اند. با گردآوری این روایات، روشن شد که منابع بیشتر آنها کهن و قابل اعتمادند؛ منابع معتبری مانند بصائر الدرجات، الکافی و برخی کتاب‌های شیخ صدوق. اسناد این ...
چکیده : «زراره بن اعین» از راویان جلیل‌القدری است که از یک‌سو مورد مدح روایی و توثیق جمعی تحت عنوان اصحاب اجماع قرار گرفته و از سویی دیگر، با لعن و ذم شدید مواجه شده است. در آثار رجالی دلایل و توجیه‌های ...
چکیده : این مقاله درصدد واکاوی برداشت‌های قایلان به الهیات سلبی در مواجهه با روایات امام علی علیه السلام در باره صفات الهی است. در تفسیر این روایات، سه دیدگاه مشاهده می‌شود؛ سه گروه، با نگرش وجودشناسی صفات به تفسیر این روایات ...
چکیده : اقناع، فرایندی است که در راستای تغییر نگرش مخاطب انجام می‌گیرد و اندیشۀ او را در جهت اهداف مورد نظر به تکاپو و تفکر وا می‌دارد. در این فرآیند از فنون و شیوه‌های مختلف استفاده می‌شود. از آنجا که در ...
چکیده : روایات نبوی(ص) و نیز واقعیت‌های تاریخی را نقد می‌کنیم. انکار وصایت، دیدگاه کسانی است که معتقدند پیامبر اکرم(ص)، آگاهانه با امتناع از تعیین جانشین خود، آیندۀ امت را به صحابة خویش سپرد. از زاویه‌ای دیگر، بررسی وصایای خلفای اسلامی، نشان ...
چکیده : خروج سفیانی از علائم ظهور مهدی موعود(عج) است که روایات پرشمار مربوط به آن در مصادر روایی فریقین یافت می‌شوند. با این حال در این روایات تعارضات متعددی مانند اختلاف در نام، نسب، هویت سفیانی و زمان و مکان خروج ...
چکیده : به نظر شیخ کلینی توصیف کردن خدای متعال، توقیفی بوده و نمی توان به جز صفاتی که در قرآن و روایات بیان شده، صفت دیگری را که دست ساخته ذهن بشر است، به خدا نسبت داد.
چکیده : غدیر را باید ثمرۀ نبوت و میوۀ رسالت و تعیین‌کنندۀ خط‌مشیّ مسلمانان تا قیامت دانست، نه فقط یک واقعۀ تاریخی؛ اگرچه برخی همواره برآنند که از فروغ این حقیقت تابناک، کاسته و با طرح پرسش‌هایی بی‌اساس، آن را مخدوش و ...
چکیده : مسأله «انتظار فرج امام قائم» به معنای «انتظار فرج امام غائب»، یکی از مفاهیمی است که بویژه پس از آغاز دوره غیبت کبری امام عصر(عج)، مورد توجه دانشمندان شیعه بوده است. اگر چه برخی گزارش‌های تاریخی از طرح مسأله «انتظار ...
