امام علی علیه السلام
بَينَكُم و بَينَ المَوعِظَةِ حِجابٌ مِن الغِرَّةِ .
ميان شما و اندرز، پردهاى از بى خبرى آويخته است.
نهج البلاغة : الحكمة 282.
چکیده : يکی از مهم ترين ويژگی های ميراث شيعه، مکتوب بودن آن است. احاديث ولوی و نبوی از زمان صدور از رهگذر کتاب ها و اصول شيعيان به نسل های پسين منتقل می شد، تا اينکه از سوی نويسندگان جوامع حديثی، ...
نویسنده :
چکیده : تفسير الدر المنثور سيوطی از تفاسير روايی اهل تسنن و از جمله تفاسير ترتيبی است که در آن، روايات بدون هيچ اظهار نظری ذيل آيات، نقل شده است. سيوطی، روايات فراوانی از رسول خدا(ص)، صحابه، تابعان و تابعان تابعان نقل ...
چکیده : يکی از موضوعات قرآنی که ديدگاه‌های مختلفی دربارۀ آن مطرح شده، حروف مقطعۀ قرآن کريم است. در تفسير اين حروف و اينکه منظور خداوند متعال از آنها چه بوده، سخنان متفاوتی بيان شده است. در اين ميان، برخی از روايات ...
چکیده : هر چند از شیخ مرتضی انصاری در تفسیر قرآن میراث مکتوبی در دسـترس نیسـت، لکن با مطالعه در آثار متعدد فقهی و اصولی ایشـان، میتـوان نتیجـه گرفـت کـه وی در تفسیر قرآن دارای نظریه تفسیری بوده است. تحلیل روش تفسیری ...
چکیده : به استناد بسياری از آيات و روايات، ائمه اطهار(ع) تنها کسانی هستند که پس از خدا و پيامبر آگاهی کامل به معارف قرآن و مراد و مقصود آيات آن دارند. ائمه با توجه به نياز بشر، به تفسير و تبيين ...
چکیده : بازشناسی مکی از مدنی خواه سوره باشد يا آيه، دربارۀ اسباب النزول، همچنين در زمينه‌هايی مانند شناخت ناسخ و منسوخ، مطلق و مقيّد، عام و خاص و مانند آنها سودمند است. از اين رو در گذرگاه تاريخ، پيوسته محققان تلاش ...
چکیده : مسئلۀ اعتبار کتاب «إِنَّا أَنْزَلْنَاه فی لَيلَهِ الْقَدرِ» حسن بن عباس بن حريش رازی مورد اختلاف محدثان دو مکتب حديثی قم و بغداد است. محدثان قمی همچون صفار، کلينی و شيخ صدوق اعتبار کتاب را به ويژه در ، «اثبات ...
چکیده : حيدر بن علی بن حيدر معروف به سيد حيدر آملی، فيلسوف و عارف قرن هشتم هجری و صاحب تفسير المحيط الاعظم است. ايشان اين تفسير را در اواخر عمر خويش نگاشته و در آن، فراوان از بهره بردند. حديث در ...
چکیده : در قرآن کریم مطلبی دربارۀ ازدواج حضرت یوسف علیه السلام با زليخا نيامده است، اما در جوامع روايی و در قرآن کريم مطلبی دربارۀ ازدواج حضرت يوسف تفسيری فريقين، چهارده روايت دربارۀ آن يافت می شود که هشت روايت ...
چکیده : صحيفه سجاديه، يادگار امام سجاد(ع)، کهن‌ترين و معتبرترين متن دعايی شيعيان است. کاستی هايی که در سلسله اسناد اين کتاب وجود دارد، پرسش‌هايی را در صحت انتساب صحيفه به امام سجاد عليه السلام پديد آورده است. در پاسخ به شبهات ...
چکیده : یکی از مهم‌ترین استنادات قرآنی در فطری بودن معارف دینی، آیه 172 اعراف «أَلَسْتُ بِرَبِّکُمْ قالُوا بَلى» است که می توان آن را احتجاجی در برابر معاندین و منکرین دین دانست. آرای گوناگونی از متقدمین و متأخرین در مورد این ...
چکیده : مستشرقان در مواجهه با مسائل تاریخ قرآن، دو رویکرد کلی- مثبت و منفی- داشته‌اند. این نوشتار بر آن است دیدگاه‌های مستشرقان را با استفاده از روش تحلیل محتوا و با بهره گیری از ابزار طول معنایی مورد واکاوی قرار ...
چکیده : نوشتار حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی، درصدد تبیین نظریه «مهاجرت امام رضا و امامزادگان(ع) در راستای سنت الهی استبدال» بوده و نتایج به‌دست آمده بدین قرار است:1. نگارندگان بر اساس شواهد قرآنی، روایی و تاریخیِ معتبر معتقدند خداوند متعال ...
چکیده : تفاسیر روایی شیعه نقش قابل‌توجهی در ساده‌سازی فهم آیات قرآنی دارند؛ ولی این منابع از ضعف و کاستی خالی نبوده و جهت بهرهمندی مؤثر از آنها، اطمینان یافتن از صحت صدور و سلامت محتوا ضروری است؛ لذا محققین با استفاده ...
چکیده : حجیت عقل و گسترۀ آن، از دیرباز مورد مناقشه بوده است. یکی از عرصه های مناقشه، عرصۀ حجیت عقل پیش از آمدن پیامبر(ص) است.
چکیده : آیه 256 سوره بقره از «عدم اکراه در دین» سخن گفته که مدلول آن مورد مناقشه مفسران است. پژوهش حاضر، به بررسی آیه با توجه به ظهور، فضای نزول، استعمالات و فهم صحابه و تابعان می‌پردازد. این مقاله پس از ...
چکیده : ادبی نقش مهمی در کشف مراد معصوم علیه السلام ایفا می کند. کلام 77 نهج البلاغه _ که به حمال ذو وجوه بودن قرآن و نقش بنیادین حدیث در مناظرات اشاره دارد _ از جمله مواردی است که از دو ...
چکیده : از شیوه های نوین مطرح در زبانشناسی که در آن به مطالعه علمی معنا میپردازند، علم معناشناسی است. در معناشناسی از طریق کشف حوزه معنایی واژگان بنا بر روابط آنها در شبکه های معنایی، معانی واژگان تبیین می گردد. در ...
چکیده : «تدبّر» از جمله مفاهیم کلیدی در قرآن کریم به شمار می‌آید که با استناد به آیه 29 سوره ص به عنوان هدف نزول قرآن کریم معرفی شده است. اگرچه مفهوم مذکور تنها در چهار آیه در قرآن کریم به ...
چکیده : قرآن کریم به عنوان آخرین و در عین حال کامل‌ترین برنامه الهی در گستره ارتباطات انسانی از ظرفیت دلالت‌های غیرلفظی(حالات و حرکات بدن) غافل نبوده؛ به طوری که در جای جای آن به ترسیم ابعاد غیرکلامی انواع ارتباطات انسانی پرداخته ...
چکیده : «لقاء الله» منتهای حرکت آدمی، و روح همه تعالیم و معارف الهی است. اما به رغم اشباع این بحث از نظر کلامی، در باب مراد از «لقاء الله» در آیات قرآن، میان مفسران شیعه که همگی پیرو یک مکتب کلامی ...
چکیده : با توجه به اهمیت و جایگاه محوری اسم «ربّ» در نظام معنایی قرآن کریم، در این مقاله با نگاهی تاریخی ـ انتقادی به بازخوانی دیدگاه‌های دانشمندان مسلمان در مورد واژه «ربّ» و اشتقاق و معنای آن پرداخته می‌شود؛ تا ضمن ...
چکیده : کمیت‌گرایی و مشغول شدن به ظاهر، یکی از آسیب‌های جدی در پرداختن به تعالیم اسلامی محسوب می‌شود؛ مقوله‌ای که از دیدگاه قرآن و سنت بارها مورد نقد قرار گرفته است. یکی از این تعالیم، قرائت قرآن کریم است. قرآن کریم، ...
چکیده : ایمان موضوعی پرسابقه در کلام و اندیشه دینی است، که قدمتی به تاریخ ادیان دارد. از آن‌جا که پیروان هر دینی خود را مؤمن می خوانند، رستگاری و سعادت را در سایه ایمان می یابند. امروزه، سخن از ایمان در ...
چکیده : واقعۀ غدیر در جریان تاریخ اسلام، از سال دهم هجرى تا به امروز، چالش‌برانگیزترین مسئله میان مدرسۀ اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) و مدرسۀ عامه بوده است. آیات غدیر از حیث شأن نزول، پژوهش‌های بسیارى از فریقین را به خود جذب کرده است. ...
چکیده : آیه 24 سوره نساء که به «آیه متعه» نیز معروف است، از جمله آیات پربحث و مناقشه میان مفسران شیعه و سنی است. علاوه بر اختلاف دیدگاه‌ها در معنا و تفسیر آیه، وجود برخی از روایات مشعر به قرائت متفاوت ...
چکیده : شهید سید محمد باقر صدر از معدود اندیشمندانی شمرده می‌شود که در زمینه تفسیر موضوعی قرآن کریم اقدام به نظریه‌پردازی نموده است. مفهومِ محوری در نظریه ایشان «استنطاق» است که به معنای ارائه پرسش‌های جدید به قرآن جهت اخذ پاسخ‌های ...
چکیده : «آیات الأحکام» آیاتی از قرآن است که به‌تنهایی یا به‌کمک آیات دیگر، حکم یا احکامی از مسائل فقهی را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مباحث اسلامی در طول قرن‌ها، مورد گفتگو قرار داده است. بر اساس فرمودۀ خداوند، پیامبر(ص) نخستین مفسر ...
چکیده : در مجامع روایی عامه و خاصه روایاتی با موضوع قرآن وجود دارد که با تعابیر گوناگون به حفظ قرآن تشویق و ترغیب کرده‌اند. آنچه امروز شاهد آنیم، حمل معنای حفظ، تنها به معنای حفظ ذهنی در این روایات است؛ با ...
چکیده : در معناشناسی «الاسماء» در آیه «و علّم آدم الأسماء ...»، میان مفسران شیعه اختلاف نظر جدی وجود دارد. بر پایه دیدگاه تفسیری علامه طباطبایی; در المیزان و هم‌چنین تفسیر تسنیم، مقصود از «الاسماء» در این آیه «مفاتح» (انعام: 59) و «خزائن» (حجر: ...
