امام علی علیه السلام
بَينَكُم و بَينَ المَوعِظَةِ حِجابٌ مِن الغِرَّةِ .
ميان شما و اندرز، پردهاى از بى خبرى آويخته است.
نهج البلاغة : الحكمة 282.
چکیده : تفسیر عرفانی یکی از قدیمیترین گونه های تفسیری است. جهانبینی مخصوص عرفا و سبک خاص نگارشی ایشان موجب شده این گونهی تفسیری در دوران مختلف و از ابعاد متنوع مورد نقد قرار بگیرد. این تنوع انتقادات ریشهیابی به جا بودن ...
نویسنده :
چکیده : در قرآن کریم مفاهیم بسیار زیادی وجود دارد که نیازمند تفسیر است و امام علی (ع) که قرآن ناطق است در سخنان خویش و از جمله نهج‌البلاغه که گزیده‌ای از این سخنان است، به تفسیر و تبیین آیات الهی پرداخته ...
چکیده : تدبر از جمله اصطلاحات مهم در ارتباط با قرآن است که در چهار آیه قرآن بر آن تأکید شده است. این اصطلاح هر چند به ظاهر معنای روشنی دارد؛ ولی دیدگاههای مختلفی از سوی اندیشمندان عرصه تفسیر درباره آن بیان ...
چکیده : مطمئن‌ترین ابزار برای فهم کلام الهی، روایات تفسیری معصومان: است. این روایات را _ که عالمان و مفسران صحابه و تابعین از زمان صدور آن ارائه داده‌اند _ چه بسا بر اثر فهم گوناگون از روایات و همراهی عوامل مختلف، ...
چکیده : یکی از مسائل مهم در رابطه با قرآن و احادیث، عرضه و تطابق مفهومی و دلالی روایات ائمه علیهم‌السلام با قرآن است. بنابراین لازم است مستندات قرآنی احادیث معصومین علیهم‌السلام بررسی شود. هدف از این مقاله، مستند یابی باب «خالی ...
چکیده : قرآن کریم به تبیین روش های گفتمان پرداخته و سه روش برهان حِکمی، موعظه حسنه و جدل احسن را به عنوان شیوه های دعوت رسول خدا(ص) معرفی کرده است. از سویی در علم منطق، پنج فن استدلال یا گفتمان متناسب ...
چکیده : این پژوهش عهده‌دار بررسی تطبیقی اهم نظرات برخی مفسران شیعه و اهل سنت درباره خلیفة اللهی انسان است. شفاف‌ترین آیه در این زمینه، آیه سی‌ام سوره مبارکه بقره است. خلیفة اللهی انسان همان جانشینی آدمی در زمین است که نشانه ...
چکیده : برزخ و آخرت، هم قرارگاه انسان‌هایی است که مسیر قرب الهی و کمال را پیموده، به سعادت نایل می‌گردند؛ و هم قرارگاه آنانی است که از بندگی خدا روی برتافته، راه گنه‌کاری و زشت‌کاری را در پیش‌گرفته و دچار کیفر ...
چکیده : نور اسمی از اسمای حسنای خداوند و نام یکی از سوره های قرآن کریم و از کلماتی است که در قرآن و احادیث بر مصادیق گوناگونی اطلاق شده است. گرچه این مصادیق متعددند، ولی وجود ویژگی خاصی در آن مصادیق ...
چکیده : یۀ 33 سورۀ «احزاب»، از ارادۀ خداوند دربارۀ پاکیِ اهلبیت از هر گونه پلیدی سخن گفته است. تفاوت ضمیرهای قسمتی از آیه با آیات قبل و بعد، موجب اختلاف دیدگاه ها در تعیین مصداق اهل بیت و مفهوم «اراده» در ...
چکیده : قرآن با بیان ابعاد گوناگون فعالیت های شیطان، به معرفی او می پردازد. صحیفۀ سجادیه نیز همگام با قرآن، مفاهیم ارزشمندی را در موضوع شیطان شناسی مطرح کرده و دعای هفدهم، به شناخت شیطان اختصاص دارد. پژوهش حاضر، به بررسی سخنان امام ...
چکیده : در قرآن کریم و روایات اهلبیت: از حقیقتی به نام «روح‌القدس» سخن رفته است. مفسّران و شارحان حدیث، هرکدام بر اساس استدلال‌های مختلف، دیدگاههای متعددی پیرامون ویژگی ها و مصادیق آن بیان داشته‌اند. مقالۀ حاضر با هدف بررسی این دیدگاهها ...
چکیده : کتاب‌های تفسیر روایی دستهای از منابعی است که شیخ کلینی در تدوین کافی از آنها بهره برده است. ازجمله این کتاب‌ها میتوان به تفسیر هشام بن سالم، یونس بن عبدالرحمن، حسین بن سعید، ابوحمزه ثمالی، معلی بن محمد، محمد بن ...
چکیده : در برخی منابع حدیثی شیعه، احادیثی به چشم می‌خورد که براساس آن بهشت دارای درجاتی به تعداد آیه‌های قرآن است و به قاری قرآن گفته میشود: «بخوان و بالا برو.» حدیثی از امام موسی بن جعفر(ع) نقل شده که: «... ...
چکیده : یکی از منابع تفسیری، بهره‌گیری از روایات است. برخی از مفسران تنها به نقل روایات بسنده کرده و گروهی دیگر به تحلیل و نقد و بررسی آنها پرداخته‌اند. تفسیر المنار عبده و رشیدرضا و الفرقان آیت‌الله صادقی تهرانی جزء گروه ...
چکیده : قرائت قرآن، یکی از مهم‌ترین مسائل تاریخ قرآن کریم است، درباره زمان پیدایش اختلاف قرائات، انتساب آن به پیامبر یا قراء، تواتر قرائات، قرائات سبع و... دیدگاههای متعددی از جانب قرآن پژوهان شیعه و اهل سنت ارائه شده است، به ...
چکیده : تجسمگرایی یکی از زیر شاخههای اصلی هنجارگریزی معنایی است. این نوع از هنجارگریزی به بررسی شاخصهها و عناصر زیباییشناسانه در متون ادبی میپردازد و ارتباط ناگسستنی با علم بلاغت و آرایههای ادبی بهکار رفته در آن دارد. تجسمگرایی عمدتاً برای ...
چکیده : ابوالحسن علی بن ابراهيم قمی(زنده در 307 ق) از برجسته‌ترين محدثانی است که عموم بزرگان شيعه، وثاقت او را تأييد کرده‌اند. تفسير منسوب به او که امروزه در دسترس همگان است، دربردارنده مطالبی است که با مقام علمی او چندان ...
چکیده : تفسير تسنيم از تفاسير جامع معاصر با رويکردی همه‌سويه به قرآن کريم است که شخصيت اخلاقی و جامعيت علمی نگارنده آن، ضرورت توجه به اين تفسير منحصربه‌‌فرد را دو چندان کرده است. مفسّر، ارائه تفسير قرآنی محض را وجهه همت ...
چکیده : روايات تحريف‌نما، ابهام در تاريخ تدوين قرآن کريم، وجود روايات تشبيه رخدادهای کلان امت اسلام به وقايع امت‌های پيشين و عدم يادکرد نام معصومين علیهم السلام در الفاظ قرآن، مهم‌ترين عوامل پيدايش اذعان به تحريف قرآن به شمار می‌روند. از ...
چکیده : در اين نوشتار، شيوه حديثی به عنوان يکی از شيوههای تحقيق در مطالعات قرآنی مورد توجه واقع شده و اعتبار روايات تفسير مورد بررسی قرار گرفته است؛ نخست به سه شيوه فرعی در بررسی حديثی يعنی تحقيق سندی، تحقيق محتوايی ...
چکیده : علامه طباطبايی در به کارگيری روايات در تفسير قرآن دقت و توجه ويژه‌ای مبذول داشته است، ايشان در خلال تفسيرش بحثی با عنوان «بحث‌های روايي» مطرح می‌کند و با بررسی فقه الحديثی روايات، و عرضه روايات بر قرآن، به‌ويژه با ...
چکیده : ذوالقرنین به عنوان شخصیتی قدرتمند و مؤمن در سورة کهف ظاهر شده است. داستان با محوریت شخص او و اقداماتی است که در سفرهای خود انجام میدهد. در این قصه از عناصر داستانی به شیوهای ادبی و هنری مخصوصاً مکانهایی ...
چکیده : آیة هفتم سورة آل عمران به مبحث مهمی از مباحث علوم قرآنی اشاره دارد و مفسران غالباً در ذیل آن به بررسی محکم و متشابه می‌پردازند. آیة الله جوادی هم در تفسیر تسنیم بدان پرداخته است. و آراء و افکار ...
چکیده : از جمله ويژگي‌هاي بارز آيات قرآن دعوت مخاطبان به تعقّل، تدبّر و استنتاج است؛ اما در باب استقلال عقل در معارف مربوط به مبدأ و معاد، به آساني نمي‌توان قرآن را موافق يا مخالف دانست؛ هرچند در هر سو گروه ...
چکیده : برای شناخت دقیق هر دین، در وهلة اول باید به متون اصلی و مقدّس آن دین مراجعه نمود تا بتوان درک صحیحی از آن دین به دست آورد. یکی از مباحث مهم قرآنی بررسی خطابات قرآنی می‌باشد که از قدیم ...
چکیده : نقد و بررسی نظریه مشابهت قرآن با کلام بشری موضوع اصلی این نوشتار است. نویسنده در این مورد اشاره می‌کند که مرادات کلام خدا با مفاهیم ذهنی انسان‌ها مطابق نیست. در عین حال که ظاهر قرآن قابل فهم مردم است ...
چکیده : روایات هایی در متون حدیثی وجود دارد که در آنها از «عرضه حدیث بر کتاب خدا» سخن به میان آمده است. این روایت ها به منزله ارائه راهکار و سنجه ای است برای راستی آزمایی احادیث که مورد قبول عالمان ...
چکیده : بر اساس دیدگاه امام خمینی رَحمَه اللهُ صحت و علوّ مضامین، محکِ درستی یا نادرستی احادیث تفسیری شمرده میشود ،نه صحت سند یا ذکر آن در منابع حدیثی معتبر. بر این اساس امام خمینی رَحمَه اللهُ در نقل روایات تفسیری ...
چکیده : کتاب صحيح بخاری از کتاب‌های پايه و مورد رجوع مسلمانان است که روايات تفسيری در بخشی از آن گردآوری و «کتاب التفسير» ناميده شده است. با آنکه از يک کتاب حديثی صرف و نگارش يافته در سده‌های نخستين، نبايد چشم‌داشتی ...
