امام علی علیه السلام
بَينَكُم و بَينَ المَوعِظَةِ حِجابٌ مِن الغِرَّةِ .
ميان شما و اندرز، پردهاى از بى خبرى آويخته است.
نهج البلاغة : الحكمة 282.
چکیده : در طول سال‌های رشد و بالندگی علوم اسلامی، کلام و تفسیر هم همچون دیگر علوم اسلامی در مدارس مختلفی رشد یافته و کامل شده‌اند. از این میان مدرسه بغداد به ویژه در قرن چهارم و پنجم هجری به جهت حضور ...
نویسنده :
چکیده : نوشتار پیش رو پژوهشی است درباره یکی از مصادیق روایات معروف به "منتقله" که به مسأله خندیدن حام به پدرش نوح اختصاص دارد. اکثر دانشمندان اهل تسنن روایت خنده حام بن نوح را بدون تحلیل، نقل نموده‌اند. شیخ طبرسی گرچه ...
چکیده : اگرچه امام خمینی کتاب مستقلی در تفسیر قرآن و علوم قرآنی تألیف نکرده بود، آثار ایشان سرشار از مباحث عمیق قرآنی و تفسیری است؛ البته او برخی سوره‌های مهم قرآن کریم همچون فاتحه، اخلاص و قدر را به‌طور مستقل در ...
چکیده : بر اساس تفاسیر و روایات فریقین، ظاهرو و باطن آیات بسیاری از قرآن کریم بر امام حسین (ع) ناظر است. پرسش این پژوهش، تنوع روش ها و گونه های روایات تفسیری پیرامون آیات نازله در فضیلت امام حسین (ع) است. ...
چکیده : تفسير منسوب به امام حسن عسكرى(ع), با ديدگاههاى گوناگون ومتضاد علما و محققان روبه رو شده است. برخى با ديد اعتماد به آن نگريسته و در آثار خود ازآن نقل كرده اند و دسته اى هم با ناباورى و ترديد ...
چکیده : فمینیسم اسلامی در شاخه هرمنوتیکی خود، ارائه خوانشی جدید از قرآن کریم جهت اثبات «برابری جنسیتی میان مردان و زنان» به عنوان یک آموزه اصیل قرآنی را سرلوحه همّت خویش قرار داده است. از آنجا که یکی از مهمترین پایه ...
چکیده : نظریه اجتهاد انبیاء، منبع علم و آگاهی عمل و گفتار پیامبران را در انحصار وحی نمی‌داند بلکه استنباطات شخصی ایشان را در زمان‌های انقطاع پیام الهی، مکملی بر وحی الهی و تعیین کننده بعضی از مواضع و عملکردهای پیامبران می‌داند. ...
چکیده : قرآن پژوهان همواره برای دریافت معانی واژگان قرآن از منابع گوناگونی مانند احادیث معصومین(ع)، روایات صحابه و معاجم لغوی بهره جسته‌اند. لغویان نیز احادیث معصومین(ع) را منبع گرانقدری برای واژگان عصر نزول دانسته و بعضاً برای اثبات مدعای خویش به ...
چکیده : گفتمان ها که در بستر جریان ها و بافت های موقعيتي، فرهنگي، اجتماعي، سياسی و ارتباطي شکل ميگیرند، در هر زماني ميتوانند تأثير بسياري در رويکرد مفسران در تفسير قرآن کريم داشته باشند. در این میان عصر زندگی امام جواد(ع) ...
چکیده : به منظور شناخت بخشی از آرای خاورشناسان درباره نقش سنت در تفسیر قرآن و نیز اهمیت این بحث، نوشتار حاضر به معرفی و بررسی مقاله «سنت و نقش آن در تفسیر» به قلم پروفسور «الیور لیمن» سرویراستار کتاب «قرآن: یک ...
چکیده : کشف معنای روایت، هدف نهایی پژوهش های حدیثی است؛ به طوری که عناصر متعددی در دستیابی به این معنا نقش دارند. از جمله این عناصر می توان به « کتب لغت، بافت و مصادیقِ معنای یک واژه » به عنوان ...
چکیده : واقعیت های تاریخی و حوادثی که در پرتو اسناد تاریخی ثبت شده اند، از جمله معیارهایی است که در نقد روایات مورد استناد قرار می گیرند. علامه طباطبایی در ذیل بحث های روایی المیزان، از این مهم غافل نبوده و ...
چکیده : در پژوهشهای زبانشناسان شناختی معاصر، استعاره مجموعه ای از فرآیندهای ذهنی-زبانی است که ناشی از نگرش مفهومی و ذهنی در برخورد با اشیاء و محیط پیرامون است. در قرآن بسیاری از مفاهیم انتزاعی در قالب مجموعه ای از مفاهیم عینی ...
چکیده : یکی از روایاتی که دربارۀ سبب نزول سُوَر فلق و ناس وارد شده، روایت لبید بن اعصم یهودی درخصوص سِحر و جادو شدن پیامبر گرامی اسلام است. در روایات چنین آمده که شخصی به نام لبید بن اعصم با دمیدن ...
چکیده : تفسیر الکشاف زمخشری از مشاهیر تفسیر اجتهادی‌کلامی است که علی‌رغم حجم زیاد احادیث تفسیری آن، جلوۀ تفسیر روایی آن مغفول واقع شده است و این مقاله سعی دارد تا براساس پدیدۀ اسناد و ارسال در حدیث و با تکیه بر ...
چکیده : از آنجا که زبان قرآن عربی است و فهم آن برای مسلمانانی که به این زبان احاطه ندارند دشوار است، ترجمه این کتاب مقدس به سایر زبان‌ها، از جمله زبان فارسی، از دیرباز مورد توجه عالمان قرار گرفته است اما ...
چکیده : قرآن، به‌عنوان کامل‌ترین و آخرین کتاب آسمانی، از کتابهای آسمانی گذشته با عناوین عام و خاصی همچون کتاب، صحف، زُبُر، الواح، تورات، انجیل و زَبور یاد می‌کند. در این مقاله، نسبت محتوایی کتابهای آسمانی پیشین با یکدیگر و نیز نسبت ...
چکیده : صحیفۀ سجادیه، میراث گران‌قدر و زندگی ساز سیّد ساجدان علیبن الحسین(ع) است که به زبور آل محمّد(ص) مشهور گشته است. در ذیل حدیث متواتر و ارجمند ثقلین و نیز مفاد کلام رسول‌الله(ص) «انتم مع القرآن و القرآن معکم» آموزه های ...
چکیده : در متون دینی بین بسیاری از مفاهیم ارتباط متقابل وجود دارد. دو مفهوم «تفکر» و «تقوی» از مفاهیمی هستند که این پیوند در آنها به وضوح مشاهده می شود. نوشتار پیش رو با روش توصیفی - تحلیلی در مقام بررسی ...
چکیده : یکی از مهمترین مباحث و زیر بنای فهم در تفسیر رابطه کتاب و سنت و نوع نگرش به منبعیت قرآن و سنت در فهم آیات و معارف دین است. تفاوت در نوع نگرش نسبت به منبعیت قرآن و حدیث، تأثیرهای ...
چکیده : گام نخست در فهم سخن هر گوینده‌ای آشنایی با واژه‌های به کار رفته در سخن او است. در قرآن کریم، با توجه به غنای زبانی و گستردگی واژگانی موجود در آن، دقت‌های واژه‌شناسی، تأثیر بسزایی در تفسیرِ آن دارد. معصومان: ...
چکیده : یکی از قرائن مهم در فهم هر آیه، توجه به سیاق آن است. مفسران آنجا که پیوستگیِ نزول آیات ثابت گردد، در حجیت سیاق و تأثیر معنائیِ آیات در یکدیگر هم‌داستانند. اما آنجا که پیوستگی اثبات نشود، یک آیه یا ...
چکیده : تفاوت دیدگاه فریقین در تفسیر آیات مربوط به فضائل اهل بیت(ع) از چند محور قابل بررسی است. در اغلب موارد اختلاف نظر مفسران به برداشت آنها از ظاهر آیات، سیاق آنها، روایات اسباب النزول و مستندات تاریخی برمی گردد. قرآن ...
چکیده : علی بن ابراهیم قمی، از برجسته‌ترین محدثان شیعی است که روایات فراوانی از ایشان در کتب معتبر شیعه نقل شده است. کتاب تفسیری نیز به ایشان منتسب شده که هم اکنون موجود است، ولی به علت آمیختگی مطالب صحیح و ...
چکیده : رفتار معصومان:، در اندیشه شیعی، همچون گفتار ایشان، یکی از اجزای تشکیل دهندۀ سنت است که نقش مهمی در فهم و تفسیر آموزه‌های قرآنی دارد. با این همه، به دلیل عدم شناخت ابعاد مختلف کارآمدی این مؤلفۀ حدیثی، حضور این ...
چکیده : یونس بن عبدالرحمن; از راویان شاخص شیعه، در دوره امام صادق،امام کاظم و امام رضا: است.جلالتِ مقام او نزد امامان:، گستره‌دانش دینی، ژرفای فهم، دلدادگی به اهل بیت:، استواری بر امامت، مکتوبات حدیثی متنوع ودر شمار اصحاب اجماع امامیه بودن، ...
چکیده : روایات تفسیری ضعیف السند فراوان‌اند. این نوشته به ارائه شیوه صحیح تعامل با آنها و اثبات کارآمدی بخشی از آنها، به کمک قراین قرآنی و شواهد حدیثی، پرداخته است؛ برای نمونه، شیوه وثوق صدوری، مشابه‌یابی روایات نبوی در احادیث شیعی ...
چکیده : از میان آموزه‌های قرآنی که نقشی اساسی در مجموعه معارف الهی و زیربنایی برای شناخت انسان و معارف پیوند یافته با او دارد، موضوع روح از جایگاهی ویژه برخوردار است. نگاشته حاضر در تلاش است با روشی توصیفی‑ تحلیلی و ...
چکیده : تاکنون صدها مستشرق راجع به قرآن کریم تحقیق کرده و آثاری منتشر کرده‌اند که بسیار قابل تأمل و بررسی است، اما در این خصوص توجه به یک نکته ضروری مینماید و آن علت گزینش هدفمند برخی موضوعات تحقیقی در خصوص ...
چکیده : ذهبی در کتاب التفسیر و المفسرون ضمن تائید «تفسیر به رأی» به عنوان یکی از روش های تفسیر قرآن، آن را به ممدوح و مذموم تقسیم بندی کرده و پس از معرفی این روش، مصادیق هر کدام را جداگانه ذکر ...
