سخت زیر و رو، و به شدّت غربال خواهید شد؛ و بىگمان همچون موادّ موجود در دیگ جوشان با كفگیر در هم خواهید گردید، تا آنان كه [به ناحق] در طبقه پست قرار گرفتهاند، به موضع حقّ والاى خود بازگردند، و آنان كه [به ناحق امتیازاتى كسب كردهاند و] در طبقه بالا مستقر شدهاند، به جاى پست خود بازگردند؛ و باید پیشتازانى كه [بر اثر بىعدالتى و فرصتطلبى و كوتاهى در حقّشان] عقب ماندهاند، حتماً پیشى گیرند، و [به ناحق] سبقتگیرندگانى كه پیش افتاده بودند، به جاى مناسب خود در عقب باز پس روند. به خدا سوگند، به اندازه سر سوزنى، چیزى را پنهان ندارم، و هیچ گونه دروغى به زبان نیاورم، كه از چنین حال و چنین روز، آگاهم كردهاند.
هشیار باشید، خطاكارىها، اسبان سركش و چموشى اند كه اهلش بر آن حمل شده، لگامش از دست رفته، بىمهابا آنان را در آتش فرو مىبرند. آگاه باشید، پرواپیشگى، شتران رام و آرامى اند كه اهلشان بر آنها حمل شده، زمامشان به دست آنان داده شده، با آسودگى به سرمنزل بهشتشان مىرسانند.
امام على علیه السلام از هنگام به دست گرفتن حكومت تا واپسین دم، در پى تحقق عدالت همه جانبه بود، امّا عدالتى كه از مجراى اخلاق جلوه مىیابد. در همین سخن، امیر مؤمنان على علیه السلام به صراحت اعلام مىكند كه مناسبات ستمگرانه و به دور از عدالت را زیر و رو مىكند و هر چیز و هر كس را به جاى مناسب خود بر مىگرداند و عدالت را به تمامى جلوهگر مىسازد، امّا تنیده با اخلاق؛ با پایبندى به عهد و پیمان، و متعهّد بودن به پیمان خود و مردمان؛ با عبرتگیرىِ پروادارانه؛ با صراحت و صداقت؛ و با پرواپیشگى همه جانبه.
در این جا امام علیه السلام به چند مسئله اساسى پرداخته است كه بدانها اشارت مىشود.
امام على علیه السلام در پى تحقق عدالتى ساختارى است، بدین معنا كه روابط و مناسبات ستمگرانه را بزداید و در همه وجوه عدالت، هر چیز و هر كس را در جاى خود بگذارد، و هر آن چه و هر كس را كه در جاى خود نیست، به جاى خود برگرداند، و حقّ هر صاحب حقّى را چنان كه بایسته و شایسته است، بدو برساند: «أَلَا و إِنَّ بَلَیتَكُمْ قَدْ عَادَتْ كَهَیئَتِهَا یوْمَ بَعَثَ اللهُ نَبِیهُ. وَ الَّذِی بَعَثَهُ بِالْحَقِّ لَتُبَلْبَلُنَّ بَلْبَلَةً، وَ لَتُغَرْبَلُنَّ غَرْبَلَةً، وَ لَتُسَاطُنَّ سَوْطَ الْقِدْرِ حَتَّى یعُودَ أَسْفَلُكُمْ أَعْلَاكُمْ، وَ أَعْلَاكُمْ أَسْفَلَكُمْ، وَ لَیسْبِقَنَّ سَابِقُونَ كَانُوا قَصَرُوا، وَ لَیقَصِّرَنَ سَبَّاقُونَ كَانُوا سَبَقُوا».
سخن امام بیانگر آن است كه وى زمانى زمام امور را به دست گرفت كه روابط و مناسبات عادلانه نبوى به هم خورده بود و ستمگرى جاهلیت دو باره بازگشته بود؛ و امام اعلام مىدارد كه در پى دگرگون كردن آن روابط و مناسبات و بر پا داشتن عدالت است؛ امّا با ملازمات آن، كه از جمله مهمترین آن ملازمات، پاسداشت بنیادها و اصول اخلاقى است.