الرسول است. خلافت در اين كلام، به صورت مطلق بيان شده؛ پس خليفه خدا كسى است كه از سوى او داراى سلطنت و مقام آمريّت شده است. خليفه رسول خدا صلى الله عليه و آله وسلمنيز وصىّ اوست كه تمام شئون و مقامات رسول خدا صلى الله عليه و آله وسلمرا به جز نبوّت داراست. رسول خدا صلى الله عليه و آله وسلممقام امامت و افتراض الطاعة دارد؛ پس خليفه او نيز داراى چنين مقامى خواهد بود. بدينرو، اميرالمؤمنين عليه السلام مراد از ملك را همان مقام امر و نهى معرّفى فرموده و خلافت را مرادف با امامت به كار برده است؛ چنان كه امام باقر عليه السلام امامت و خلافت را توأم به كار برده و فرموده: «يعني الإمامة و الخلافة.» (۴۹: ج ۲۳، ص ۲۹۰)
علاوه بر روايات اهل بيت عليهم السلام ـ كه از طريق علماى شيعه نقل شده است ـ اهل سنّت نيز رواياتى نقل كردهاند كه خاندان پيامبر را آل ابراهيم و واجب الطاعه معرّفى مىكند.
مرحوم آيتاللّه نمازى شاهرودى مىنويسد:
... و از دانشمندان عامّه، حاكم حسكانى حنفى در كتاب شواهد التنزيل، ص 143ـ 147 رواياتى نقل نموده كه محصول آنها اين است: محسود در اين آيه آلمحمّد عليهم السلام مىباشند و آناناند آلابراهيم كه به آنان، خداوند علم و كتاب و حكمت و وجوب اطاعت عنايت فرموده است. ۱
5. معناى ملك عظيم از نظر مفسّران
برخى از مفسّران اهل تسنّن، دست از معناى لغوى و اصطلاحى مُلك برداشته و آن را به نبوّت، ثروت، كثرت ازواج و... تأويل كردهاند. اين تفاسير گاهى در كتب مفسّران شيعه نيز ديده مىشود؛ زيرا كتب تفسير معمولاً جامع آراى مختلف در ذيل يك آيهاند. مفسّران شيعه به جهت بيان كامل ديدگاهها و طرح كلام ائمّه عليهم السلام در ضمن آراى مختلفـ يا به دلايل ديگرـ اقوال مفسّران اهل سنّت را مطرح كردهاند.
1.ر. ك: شواهد التنزيل / ۱۴۶. محقّق كتاب در پاورقى مىنويسد: و أخرجه أيضا ابن المغازلي في الحديث (۳۱۷) من مناقبه، كما أخرجه ابنحجر في الآية (۶) التي ذكرها في الصواعق، ص ۹۳؛ و الشيخ عبيداللّه في أرجح المطالب، ص ۷۶.