الاهى است. قدرت و شكوه و احاطه الاهى است كه او را بر اين امر قادر ساخته است و اين امر ـ چه به اندازه تار مو يا كمتر از آن باشد و چه لحظه‏اى يا كمتر از لحظه‏اى به طول بينجامد ـ همگى به قدرت و توانايى الاهى است و عزرائيل لحظه‏اى از يارى خداوند بى‏نياز و مستقل نخواهد بود. پس فاعل حقيقى خداى ـ عزّوجلّ ـ است و البتّه ظاهر كننده و تجلّى دهنده اين فعل الاهى عزرائيل عليه ‏السلام است. براى عزرائيل نيز همكارانى است كه آنان نيز قدرت الاهى را از طريق عزرائيل بهره‏مند مى‏شوند.
در اين صورت، اين تعبير كه فعل به خدا بر مى‏گردد، حقيقت دارد؛ چرا كه خداوند به قدرت، احاطه و شوكت خويش به مخلوقات چيره است. به طور كلّى، در صفات فعليّه، مخلوقات شريف، براى صدور فعل واسطه‏اند؛ چرا كه خداوند است كه آنان را كمك مى‏كند و اين قدرت را به مخلوق افاضه مى‏كند. در نتيجه، فعل به خدا نيز منتسب خواهد بود.
اين توهّم كه خداوند در عرصه محشر به صورت جسمى با طول و عرض جغرافيايى بايد ظاهر شود تا معناى «حاكم و ديّان يوم الدين» محقّق گردد، از اين سخنان بر نخواهد خاست؛ چه خداى تعالى از اين اوهام، پاك و منزّه است.

بازگشت بندگان و حسابرسى آنان در روز قيامت

بر اساس آنچه گفته شد بازگشت ما به سوى خلفاى خدا در محشر، همان بازگشت به سوى خداى ـ عزّوجلّ ـ است و حكمِ اولياى خدا درباره بندگان در روز قيامت، همان حكم الاهى است. به همين جهت فريقين نقل كرده‏اند كه اميرمؤمنان عليه ‏السلام تقسيم‏كننده بهشت و جهنّم است: «قسيم النار و الجنّة...أقول للجنّة هذا محبّك فدعيه يدخل و للنار هذا مبعضك فخذيه.» (۱۴: ج ۲، ص ۵۲۷) «من (على عليه ‏السلام ) تقسيم كننده بهشت و دوزخم...به بهشت مى‏گويم اين محبّ توست او را رها كن تا بر تو گام نهد و به دوزخ مى‏گويم: اين دشمن توست، او را فرو بگير.» اميرمؤمنان عليه ‏السلام جلوه فعل خداست. اين صفات الاهى محدود به جهان آخرت نيست تا درباره