طرح مسأله
از جمله مباحث قرآنى، بحث تاريخ قرآن است كه خود بر موضوعاتى چون: كيفيّت نزول قرآن، اسباب نزول، اختلاف قرائات و تدوين قرآن مشتمل است. قرآنپژوهان مسلمان و غيرمسلمان به مسأله روايات جمعآورى قرآن اهتمام ويژهاى مبذول داشتهاند. آنان با سؤالات متعددى در اين حوزه روبهرو هستند، از جمله: قرآن كه آياتش پراكنده و به تناسب زمانها و مكانهاى مختلف نازل شده است، چگونه و در چه زمانى گردآورى شده و به صورت كتابى كه آغاز و پايانش مشخص است، درآمده است؟ آيا پيامبر صلى اللَّه عليه و آله خود عهدهدار اين مهم شده و جمعآورى قرآن با نظارت و امر آن حضرت انجام پذيرفته است و يا آيندگان و خلفاى پس از پيامبر صلى اللَّه عليه و آله اين امر خطير را جامه عمل پوشاندهاند؟
جان برتن ۱ يكى از خاورشناسانى است كه در كتاب جمعآورى قرآن ۲
به سؤالات مذكور پرداخته است. ترجمه و نقد و بررسى فصل هفتم كتاب
1.John Burton
وى در سال ۱۹۲۹ ديده به جهان گشود. برتن استاد دانشگاه سنت اندروز انگلستان بود. آثار متعددى درباره مباحث علوم قرآنى و مسائل فقهى به رشته تحرير درآورده است.
2.The collection of The Quran.
اثر مذكور در سال ۱۹۷۷ توسط انتشارات دانشگاه كمبريج منتشر شد. كتاب جمعآورى قرآن در نگاه اول مشتمل بر دو بخش و هر بخش داراى پنج فصل است. مؤلف در بخش اول درباره مسأله نسخ و اقسام آن به تفصيل سخن گفته و در بخش دوم به تجزيه و تحليل روايات جمعآورى قرآن و تأثير نسخ بر آنها پرداخته است. به طور خلاصه مىتوان گفت كه برتن در اين كتاب مىكوشد با تكيه بر مباحث فقهى، نسخ و مصاحف صحابه، تدوين قرآن را در زمان پيامبر اثبات كند. روش برتن در كتاب جمعآورى قرآن بدينگونه است كه وقتى وارد موضوعى مىشود، اگر در مورد آن موضوع رواياتى باشد، آنها را مطرح و سپس نظرات عالمان مسلمان را درباره آن موضوع و روايات طرح شده بيان مىكند. برتن پس از اين مرحله، تجزيه و تحليل خود را نسبت به روايات طرح شده و موضوع مورد بحث، ارائه مىكند. اگر قرآنپژوهان غربى آراى قابل توجهى در مورد موضوع بحث شده داشته باشند، برتن آنها را مطرح مىكند و اگر با آن آرا مخالف باشد، به نقد و بررسى آنها مىنشيند.
