اسوه هايى در خورِ اتّباع و پيروى است. گفتارِ آنها، كردارشان، و حتّى سكوتِ آن حضرات در برابرِ اعمال و كردارهاى ديگران ـ كه از شوائب اعمالِ عادى و تقيّه رهيده بود ـ بايسته و شايسته مى نمود تا مردم از آنها رهنمود برگيرند. امّا امكان نداشت كه همه اين پديده هاى وجودى، به صورتِ مكتوب و نوشته درآيد.
در محدوده يك روز از زندگانىِ پيامبر اكرم و معصومين(ع)، دهها پديده گفتارى و كردارى و سكوتهاى امضايى روى مى داد؛ پديده هايى كه بايد آنها را سنّت تلقى كرد. اين جريان گسترده، مربوط به ساعاتِ معدودِ شبانه روزىِ يك معصوم است، تا چه رسد به ماهها و سالها و قرنها زندگانى آنان كه ثبت و ضبط مقدارِ اندك يا شمارِ قابلِ توجهى از چنان بسيارى در نبشتارها ـ همزمان با حيات آنها ـ امكان پذير نبوده است. بنابراين، احاديثى كه بتواند سنّتِ معصومين(ع) را بازگو كند، از دهها هزار رقم، بسى فراتر مى رود كه از قيد و كتابت نصيبى نداشتند، و صرفاً اين حافظه ها بودند كه در جهت نگاهدارى و نگاهبانى از آنها ايفاى وظيفه مى كردند.
بايد توجه داشت كه اگر احاديثى را مى نگاشتند، نگارنده ها سايه وار همواره همراهِ معصومان(ع) نبوده اند تا توفيقِ نگارشِ سراسرِ آنها نصيبِ آنان گردد. ولى قرآن كريم بلافاصله و يا با فاصله اندكى پس از نزول، كتابت مى شد و حفظِ آن در گنجورِ اذهانِ صحابه نيز به مدد آن مى آمد، و پس از رحلت رسول اكرم(ص)، اين دو عامل (يعنى حفظ و كتابتِ قرآن) به فعاليت خود تداوم بخشيده، لحظه به لحظه رو به گسترش و فزونى مى نهاد و مصاحف بى شمارى به هم رسيد. به همين جهت، قرآن كريم از مصونيتى بى نظير در ميان همه كتب و صحف تاريخ بشر برخوردار است؛ چراكه كتابى است جاويد، با احكامى كه تا به روزِ رستاخيز بايد پايدار بماند و به صورت برنامه اى جامع براى زندگانى همه جوامع انسانى، تا ابد مورد عمل قرار گيرد؛ برخلاف ساير اديان و كتب آنها كه به برهه هايى از روزگار محدود بودند و بايد منسوخ مى گرديدند. و لذا يا اين كتب و صحف از ميان رفتند و يا بدانها تحريفهايى غيرقابل جبران راه يافت.
.*.