حدّاقل از ميان آن آثار, يك اصل را برشمرده است. ۱
كتاب دوستى چون على بن موسى ابن طاووس (م ذى القعده 664) برخى از اصول موجود در اواخر سال هاى خلافت عباسى را از خطر نابودى حفظ كرده و درنوشته هايش آنها را ثبت كرده است. گاهى ابن طاووس, از اصلى, بدون ذكر معرّفى ديگرى درباره آن, نقل قول كرده است, مثل جايى كه او بيان مى دارد: « من در يك اصل قديمى از اصحابمان يافتم (وجدت فى أصل عتيق من أصحابنا)»; ۲ گرچه غالباً اصل را با نام نويسنده اش معرّفى مى كند, مثل زمانى كه او از اصل (بيعة بن محمد عاصم ۳ , يا از اصل عبيداللّه بن على حلبى ۴ نقل كرده است.
1.السرائر, ابن ادريس, تهران, ۱۳۹۰ق, ص۴۷۱ـ۴۹۴. اين كتاب ها عبارت اند از كتاب ابان بن تغلّب, ص۴۷۵; كتاب جميل بن درّاج, ص۴۷۶, كه هر دو مى توانند اصول باشند (بنگريد به ذيل); كتاب حَريز بن عبداللّه السجستانى, ص۴۷۹ـ۴۸۰ كه ابن ادريس, به وضوحْ آن را به عنوان اصل, معرّفى مى كند (ص۴۸۰). از آ نجا كه روايات نقل شده از اين كتاب, مرتبط با نماز است, احتمالاً همان كتاب الصلاة سجستانى باشد. ابن ادريس, توسط مؤلفان بعدى, به خاطر حفظ اين منتخبات از كتاب هاى قديمى اماميه, ستوده شده است (روضات الجنّات, ج۶, ص۲۷۴). به علاوه, او به عنوان كسى كه نسخه اى از اصل علاء بن رَزين را رونويسى كرده است, نيز شناخته شده است (الذريعة, ج۲, ص۱۶۴, ش۶۰۴, همچنين: ذيل, پى نوشت ۱۶۶).
2.فتح الأبواب بين ذوى الألباب و ربّ الأرباب, ابن طاووس (مقايسه كنيد با: الذريعة, ج۱۶, ص۱۰۳, ش۱۲۷, منقول در بحارالأنوار, ج۱۸, ص۲; همچنين مهج الدعوات, تهران, ۱۳۲۳, ص۳۱۳; فرج المهموم , نجف, ۱۳۶۸, ص۱۸۷) نقل كرده است كه احمد بن على بن عباس بن نوح (بنگريد به قبل, پى نوشت۹) گفته است: من در يك اصل قديمى يافته ام كه در اهواز, در محرّم ۳۱۷ رونويسى شده بود. مقايسه كنيد با خبر مفيد در أمالى الطوسى, نجف, ۱۳۸۴, ج۲, ص۲۷: من در يكى از اصول, حديثى خوانده ام كه اسنادش را به خاطر ندارم. همچنين ر. ك: تسهيل السبيل بالحجة فى انتخاب كشف المَحجة, محمد بن المرتضى (م۱۰۹۱ق), تهران: تحقيق مؤسسة آل البيت,۱۴۰۷, ص۳۸.
3.فلاح السائل, ص۲۰۲ و ۲۰۴.
4.همان, رسالات المواسعة فى القضاء (كتابى كه با نام هاى ديگر نيز شناخته مى شود) نقل شده در الفوائد المدنية, ص۳۰. اين كتاب, معرّفى نشده است (بحارالأنوار, ج۱۸, جزء ۳, بخش ۲ ص۶۷۷ ازچاپ سنگى).
