كنكاشى درباره حضرت عبدالعظيم(ع) و درك محضر حضرت رضا(ع) - صفحه 170

درباره درك محضر مبارك حضرت عسكرى(ع) گرچه بعضى تصريح فرموده اند ۱ كه وى از اصحاب آن حضرت نيز بوده است، ولى شواهدى بيانگر عدم صحت آن است. بهترين شاهد بر اين مطلب، توصيه حضرت هادى(ع) به زيارت آن بزرگوار در رى است، كه خود حاكى از وفات آن جناب در عصر امامت حضرت هادى(ع) است.
بنابراين، بحث اصلى در اين نوشتار درباره درك زمان حضرت رضا(ع) است، كه معركه آرا و اختلاف ميان محدثان و بعضى از علماى رجال شده و عده اى از معاصران نيز در آن اختلاف نموده اند، به گونه اى كه بعضى جزم به درك حضور و عده اى به عدم آن دارند.

ثمرات بحث

علاوه بر ثمرات علمى كه بر درك حضور پرفيض امام رضا(ع) به وسيله حضرت عبدالعظيم حسنى(ع) مترتب است، سه ثمره مهم ديگر نيز به نظر مى رسد:
اولاً. اگر ايشان، حضرت رضا(ع) را درك نكرده باشند، بنابراين روايت يا روايات منقول وى از حضرت ثامن مرسل خواهد بود و از درجه اعتبار رجالى ساقط است. البته اين به معناى صادر نشدن روايت از امام معصوم(ع) نيست و طبعاً سياق روايت، روايات مشابه و ديگر مطالب و مرجّحات ومضعّفات رجالى نيز بايد مقارنِ با روايت بررسى شوند؛ ولى آنچه مسلم است آن روايت، ديگر به طور مستقل نمى تواند دليليت داشته باشد و بدان استناد شود.

1.مثلاً ميرداماد (م ۱۰۴۰ق) در شرعة التسمية، ص ۴۵ مى گويد: عبدالعظيم المدفون بمشهد ( بمسجد ) الشجرة بالرى... وقد أدرك من الأئمة الجواد والهادى والعسكرى(ع). البته مستند اصلى اين نظر، قول مرحوم شيخ طوسى است كه در رجال خود ( رجال الطوسى،ص ۴۳۳) عبدالعظيم را از اصحاب ابى محمد حسن عسكرى(ع) دانسته است. توضيح اينكه امامت حضرت عسكرى(ع)، پس از شهادت امام هادى(ع) جمادى الاخره ۲۵۴ شروع مى شود و تا شهادت آن حضرت در سامرا، ۸ ربيع الأول ۲۶۰ ادامه مى يابد.

صفحه از 177