كنكاشى درباره حضرت عبدالعظيم(ع) و درك محضر حضرت رضا(ع) - صفحه 171

ثانياً. با توجه به زواياى مجهولى كه درباره ورود حضرت عبدالعظيم(ع)، تاريخ ورود و مكانى كه از آن حركت كرده است، مشخص شدن اينكه عبدالعظيم(ع) از راويان حضرت رضا(ع) بوده و بررسى احتمالات مبنى بر اينكه اين ملاقات (يا ملاقاتها) در ايران انجام شده يا مدينه يا جاى ديگر براى روشن شدن بعضى از نكات مجهول تاريخى مفيد خواهد بود.
ثالثاً. در بررسى تاريخ تولد عبدالعظيم -كه در هاله اى از ابهام قرار دارد نيز بسيار مؤثر است.
ذكر اين نكته نيز ضرورى است كه از جهت تاريخى، بعيد نيست كه عبدالعظيم(ع) از اصحاب امام رضا(ع) باشد، چون به عقيده برخى تولد حضرت عبدالعظيم در سال 173 هجرى و وفاتش در سال 250 تا 252 است، بنابراين، ايشان در 77 يا 79 سالگى دنيا را وداع گفته است؛ با توجه به شهادت امام كاظم(ع) در سال 183، دوران كودكى عبدالعظيم، مقارن با دهه آخر عمر حضرت كاظم(ع) بوده، و دوره امامت امام رضا(ع) -كه شهادتش در سال 202 يا 203 بوده - را درك كرده و احتمالاً از آن حضرت روايت كرده، و سپس حضور حضرت امام جواد و امام هادى(ع) رسيده و از آنها حديث نقل كرده و در دو يا چهار سال قبل از شهادت حضرت هادى(ع) ( در سال 254 ) از دنيا رفته، و حضرت هادى(ع) نيز تشويق و تحريض بر زيارت ايشان نموده اند.
آقاى عطاردى مى گويد ۱ :
يكى از فضلاى معاصرين در رساله اى كه در شرح زندگى حضرت عبدالعظيم به نگارش درآورده گويد: «عبدالعظيم حسنى در سال 202 هجرى متولد شده، ليكن مأخذ اين گفتار خود را ذكر نكرده است».
اين گفته مدرك درستى ندارد ؛ زيرا حضرت عبدالعظيم راوى هشام بن حكم است و او در سال 198 درگذشته ۲ ، و نيز عبدالعظيم محضر مبارك حضرت رضا(ع) را درك نموده، در حالى كه آن جناب در سال 203 به شهادت رسيده است.

1.عبد العظيم الحسنى حياته و مسنده (زندگانى حضرت عبدالعظيم ع )، ص ۶۳.

2.بلكه ۱۹۹ چنان كه ايشان در صفحات ۲۰۸ و ۲۱۸ از همان كتاب بدان تصريح كرده است.

صفحه از 177