گروه سومى به جواز آن به طور مطلق عقيده دارند . ۱
پدر شيخ بهايى (918ـ984ق) گفته است :
اكثر پيشينيان و متأخّران از فرقه هاى مختلف اسلامى ، بر اين عقيده اند كه نقل به معنا جايز است ، به شرط آن كه ناقل ، يقين داشته باشد معنا را رسانده است . ۲
شهيد ثانى (911ـ 965ق) فرموده است :
راوى حديث در صورتى كه با واژه هاى زبان عرب و معناى آنها و جايگاه هريك آشنا باشد ، مى تواند نقل به معنا كند . ۳
فخرالدين طُرَيحى (979ـ 1085ق) در كتاب «جامع المقال » مى گويد :
نقل به معنا در صورت دانستن جايگاه واژه ها و تلاش در رساندن اصل معنا جايز است . اين امر را عموم محدّثان پذيرفته اند ؛ بلى ، تنها گروهى اندك با آن مخالفت ورزيده اند . ۴
به هرحال ، اصل اين مسئله ، فى الجمله مورد توافق محدّثان و عالمان حديث است . ادلّه اى نيز بر اين نظر دلالت دارد كه به اجمال باز مى گوييم :
الف . روايات :
رواياتى چند بر جواز نقل به معنا دلالت مى كنند :
۱.عن محمدبن مسلم ، قال قلت لأبى عبداللّه عليه السلام :أسمع الحديث منك ، فأزيد وأنقص . قال عليه السلام : «ان كنت تريد معانيه فلا بأس» . ۵
۰.محمدبن مسلم گويد :به امام صادق عليه السلام عرض كردم ، سخن شما را مى شنوم و [ ناخواسته ] بر آن مى افزايم يا از آن مى كاهم . فرمود : «اگر نظر به معناى حديث
1.الكفاية في علم الرّواية ، ص۱۷۰ـ۱۷۱ .
2.وصول الأخيار إلى اصول الأخبار ، حسين بن عبدالصّمد العاملى ، مجمع الذّخائر الاسلاميّة ، قم ، ۱۴۰۱ق ، ص۱۵۲ .
3.دراية الحديث ، شهيد ثانى ، ص۱۱۲ .
4.جامع المقال ، فخرالدين الطّريحى ، كتابفروشى جعفرى تبريزى ، تهران ، ص۴۲ .
5.الكافى ، ج۱ ، ص۵۱ ، ح۲ .
