امام صادق علیه السلام در این باره می‌فرماید:
ان لله عموداً من نور حجبه الله عن جمیع الخلائق، طرفه عند الله و طرفه الآخر فی اذن الامام فاذا اراد الله شیئاً اوحاه فی اذن الامام علیه السلام؛^۱.
برای خدا عمودی از نور است که از دید بندگانش مخفی است؛ یک سوی آن نزد خدا و سوی دیگر آن در گوش امام است. زمانی که خدا اراده امری را بکند، در گوش امام وحی می‌کند.
از مجموعه روایات تحدیث _ که نشانه‌های آن را نکت و نقر در سمع و قلب و الهام بیان نموده-^۲ دانسته می‌شود که مجری تحقق تحدیث برای امام، ملک است.^۳
علامه مجلسی، در ذیل روایات عمود نور با وجود اختلاف ظاهری، تنافی میان روایات را نفی و چندین احتمال برای عنوان عمود نور مطرح می‌کند:
_ غرض حقیقتاً نور باشد؛ یعنی خدا برای امام علیه السلام نوری می‌آفریند که در آن اعمال بندگانش برای امام ظاهر می‌گردد؛
_ عمود نور کنایه از روح القدس باشد؛
_ مقصود فرشته‌ای است که اخبار و آگاهی‌هایی برای امام می‌آورد؛
_ مقصود، آن است که خدا، امام را محل و مکان الهامات ربانی و افاضات سبحانی قرار داده است.^۴
اما به نظر می‌رسد که میان برخی احتمالات مطرح شده از طرف مرحوم علامه امکان هم پوشانی وجود دارد؛ زیرا روح القدس مرتبه روحی‌ای است که به عنوان شرط و مقدمه تجلی مجاری و سرچشمه‌های علم برای امام است.^۵ روایات مذکور نیز _ که به مسأله روح القدس پرداخته و آن را همراه با موضوع عمود نور مطرح نموده‌اند _ اشاره به همین مطلب دارند که آگاهی‌یابی امام از اعمال بندگان خدا، ریشه در مقام و موقعیت خاص امام دارد. طبق روایت امام رضا علیه السلام و روایات روح القدس، روح پاك و قدسی و نورانی امام _ كه امری الهی است _ از ظرفیت و توان كسب آگاهی از اعمال به خواست و مشیت الهی بهره مند است، و