بررسی واژه قهرمانه در کلام امام علی عليه السلام - صفحه 114

فارسی بودن و مقلوب بودن آن را متذکر می‌شود.۱
نکته‌ای که توجه به آن در مقلوب شدن الفاظ اهمیت دارد، توجه به اصل «تغییرپذیری کلمات» در طول دوران استعمالات یک واژه است. واژه قهرمان نیز در طول دوران استعمال با تغییراتی رو به رو بوده است. در این باره ابو منصور، در باب شناسایی کلمات عربی در استعمالات أعجمی می‌گوید:
بسیاری از کلمات أعجمی بعد از ورودشان به زبان عربی، تغییر کرده‌اند؛ به عنوان مثال، گاهی برخی از حروف را به نزدیک‌ترین حرف عربی به لحاظ مخارج حروف، تبدیل می‌کردند و ساختار تغییر به شکل‌های گوناگونی از قبیل: ابدال حرف، زیاد کردن حرف، کم کردن حرف، ابدال حرکت، ساکن کردن حرکت، حرکت دادن ساکن و در برخی موارد هم تغییری ایجاد نمی‌کردند. ابن بری نیز در باره کلمه قهرمان معتقد است که در اصل قرمان بوده و ها به آن اضافه شده است.۲

3. بررسی واژه قهرمانه در زبان فارسی

1) پیشینه زبان فارسی

زبان فارسی یکی از شاخه‌های زبان هند و ایرانی است که آن هم برگرفته از زبان‌های هند و اروپایی است که گستره بسیار زیادی را از جهان امروز فرا گرفته است. تاریخ تدوین زبان فارسی از سه دوره باستانی، میانه و جدید تشکیل یافته است. دوره باستان که از اوایل هزاره اول پیش از میلاد مسیح که آریایی‌ها شروع به ورود به نجد ایران کردند تا 331 پیش از میلاد، سال سقوط هخامنشیان، ادامه می‌یابد. این زبان‌ها شامل زبان اوستایی، زبان مادی، زبان سکایی، زبان فارسی باستان است.۳
دوره میانه به طور کلی از سقوط هخامنشیان، یعنی سال 331 پیش از میلاد مسیح آغاز می‌شود و به سال 867 م، برابر با سال 254ق، سالی که یعقوب لیث صفاری، زبان فارسی دری را زبان رسمی ایران کرد، پایان می‌پذیرد. زبان‌های دوره میانه به دو گروه تقسیم می‌شوند:
الف) گروه ایرانی میانه غربی؛ شامل فارسی میانه و پهلوی اشکانی،

1.. تاج العروس، ج۱۷، ص۵۹۹.

2.. فی التعریب و المعرب...، ج۱، ص۲.

3.. “Avestan”, The Cambridge Encyclopedia of the word’s Ancient Languages, pp.۲۴۲ – ۷۶۳. (۷۴۳-۷۴۲)

صفحه از 128