چند گانگی اسم اعظم در حدیث
کاوس روحی برندق۱
چكیده
واژه «اسم» و مشتقات آن از واژههای بسیار پرکاربرد در علوم اسلامی (اعم از علوم نقلی و عقلی) است. این مقاله با روش کتابخانهای در گردآوری مطالب و شیوه اسنادی در نقل دیدگاهها و روش تحلیل محتوا در تحلیل دادهها این مسأله را بررسی کرده است که از روایات فریقین (شیعه و اهل تسنن) که در آنها اسمای لفظی گوناگون به عنوان اسم اعظم ذکر شده است، وحدت اسم اعظم لفظی مستفاد است و یا تعدد آن؟ و به این نتیجه دست یافته است که اسمای الهی که در احادیث به عنوان اسم اعظم خدا به شمار آمده است، همه در یک ردیف نیستند، بلکه اسم اعظمهای موجود در احادیث خود دارای مراتب متعدد هستند و در نتیجه، اسمهای اعظم لفظی معبر از آنها نیز چند گانه است و در این میان، اسمی که از میان اسمهای اعظم از عالیترین مرحله برخورداراست، «اسم اعظم اعظم» است.
کلید واژهها: اسم خدا، اسمای الهی، اسم اعظم، مراتب اسم اعظم.
درآمد
واژه «اسم» و مشتقات آن در عرف قرآن و حدیث در ترکیب اضافی «اسم خدا» دارای دو کاربرد عمده است:
الف) اسم به معنای لفظی،
ب) اسم به معنای عینی و تکوینی.
مفهوم اسم عینی و تکوینی در مورد خداوند عبارت از «ذات مأخوذاً بصفته من صفاته؛
1.. استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تربیت مدرس.