كتب اربعه را مقصّر دانست. ۱
مرحوم شوشترى سپس در مقام دفاع از ابن محبوب مى گويد:
ابن محبوب در زمان فوت نودوپنج سال داشته است و سبعين در عبارت كشّى در اصل تسعين بوده است و تغيير تسعين به سبعين در كتب نامفهوم اتفاق مى افتد. ۲
لذا با توجه به اينكه سال وفات او 224 هجرى بوده، تولد او در سال 129 واقع شده است؛ ابى حمزه نيز در سال 150 از دنيا رفته و ابن محبوب در اين زمان جوانى بيست وشش ساله بوده كه صلاحيت روايت از ابى حمزه را داشته است.
اين نظريه طرفداران ديگرى هم دارد. اين عده مى گويند: ابن محبوب نه تنها از ابوحمزه، بلكه از بسيارى از اصحاب امام صادق(ع) نقل روايت كرده است؛ مانند: مالك بن عطيه، سماعة بن مهران، على بن رئاب و… درحالى كه بعضى از اين افراد قبل از سال 149 از دنيا رفته اند. آيا مى توان گفت ابن محبوب در تمام اين موارد سخنى خلاف واقع گفته است؟
اشكالاتى از علامه شوشترى بر عبارات كشّى
1 ـ واژه سباطا بايد سبطا باشد. سپس خود مسبط را به معناى شخص بلند قامت ترجمه كرده است. البته در بعضى از نسخه ها اين واژه به صورت سناطا آمده است. ۳
با توجه به معانى لغات آمده در اين تركيب واژه سباطا نمى تواند صحيح باشد. بساط به معنى موى صاف و كشيده است و اين واژه نمى تواند خبر كان باشد. خبر در اينجا بايد مشتق باشد كه بر يك معنى و ذات دلالت كند. اما دو احتمال ديگر: سناط به معنى مرد كوسه و تنك ريش است و سبط يعنى مرد بلندقد و اگر اين واژه سَبِط باشد به معنى مرد موى كشيده است.
از طرف ديگر واژه انزع در جمله، يعنى مردى كه موهاى دو طرف پيشانى او ريخته است. در تركيب «حفيف العارضين»
1.قاموس الرجال، ج۳، ص۳۵۰
2.همان.
3.اختيار معرفة الرجال، تحقيق: حسن مصطفوى، دانشگاه مشهد (متنى كه در مقاله آمده)؛ اختيار معرفة الرجال، تحقيق: مهدى رجايى، مؤسسه آل البيت.
