حاصل، آن که امروزه برخي از فمنيست‌ها از تفاوت نگرش اخلاقي مردان و زنان سخن مي‌گويند و مي‌پذيرند که زنان و مردان به دو شيوه اخلاقي مي‌انديشند؛ ليکن برخي اين تفاوت را به سود زنان مي‌دانند و از برتري فضايل زنانه سخن مي‌رانند، در حالي که برخي فقط اين دو نگرش را متفاوت و چه بسا مکمل مي‌دانند ۱ و هيچ يک را برتر از ديگري نمي‌شمارند. همچنين برخي طرح اخلاقي زنانه به نام «اخلاق توجه» يا محبت (Care ethics) يا (Ethic of care) را پيش کشيده‌اند و از مؤلفه‌هاي متفاوت آن سخن گفته‌اند. از اين منظر، ادعا مي‌شود که شاخصه‌هاي مهم اخلاق مردانه تکيه بر خودآييني، انتزاعي بودن، اصول‌گرايي و بي‌طرفانه بودن است. حال آن که اخلاق زنانه، عيني، موقعيت‌گرا، همبستگي‌گرا، و متن‌گراست. در برابر اين ادعا، مخالفان اخلاق زنانه گفته‌اند که صرف توجه و دغدغه داشتن به چيزي معيار اخلاقي بودن نمي‌تواند باشد، زيرا همه کس، جز بيماران رواني نسبت به ديگري يا ديگراني دغدغه و توجه دارند؛ حال آن که براي اين که توجه اخلاقي باشد، بايد: 1. اين توجه نسبت به امور درست باشد، نه توجه به خاطر توجه؛ 2. اين توجه به گونه‌اي درست باشد، نه به هر شکل. بنابراين، خود توجه داشتن، معيار اخلاقي بودن نيست. ۲
5. دين و اخلاق جنسيتي
ممکن است کسي بخواهد متعبدانه به آموزه‌هاي ديني، فارغ از يافته‌هاي علمي و مطالعات اخلاقي، تن بدهد. براي اين کار نيز بايد نخست صحت انتساب حديث احراز و سازگاري مضمون آن با ديگر آموزه‌هاي ديني روشن گردد. براي اين کار بايد آن را از برون و درون سنجيد و به بررسي سند و محتواي خود حديث و مقايسه آن با آموزه‌هاي دينيي درباره اخلاق و جنسيت دست زد. در اين باره از سه منظر مي‌توان اين حديث را بررسي کرد: 1. سند حديث، 2. محتواي حديث، 3. مقايسه حديث با آموزه‌هاي قرآني.
1-5. بررسي سندي حديث
جز سيد رضي، چهار تن ديگر اين حديث را نقل کرده‌اند. از اين راويان، تنها ابو طالب مکي مقدم بر سيد رضي است. بنابراين، تنها منبع نهج البلاغه به احتمال قوي همين روايت مکي در قوت القلوب است؛ زيرا سيد رضي (م 406 ق) است و نهج البلاغه را در سال 400 ق، به پايان رسانده است؛ حال آن که آمدي (م510 ق)، فتال نيشابوري (م 508 ق) و زمخشري (م 538 ق) است. بنابراين، تنها ناقلي که پيش از نهج البلاغه اين حديث را آورده است، ابو طالب مکي (م 386 ق)، در قوت القلوب خويش است. وي نيز در اين کتاب حديث خود را به صورت مرسل آورده است. گردآورندگان معاصر نهج البلاغه که خواسته‌اند، متن کامل نهج البلاغه را به دست دهند، حديث خود را به اين منبع مستند کرده‌اند. ۳
1.. A Companion to Bioethics, edited by Helga Kuhse and Peter Singer, p. ۶۹.
2.. Can there be an ethics of care?, Peter Allmark, in Health Care Ethics and Human Values: An Introductory Text with Readings and Case Studies, p. ۶۸.
3.. تمام نهج البلاغه، ج۷، ص۶۵۵؛ صفوة شروح نهج البلاغه، ص۸۰۹.
