آفاق علم امام در « الكافي » - صفحه 472

اراده اوست ، به كسى تمليك مى شود كه داراى عصمت و علم الهى است .
خداى تعالى در آيه اى ديگر با ارشاد به حكم عقل ، مى فرمايد : كسى بايد اطاعت شود كه به سوى حقّ رهنمون مى شود . ۱
و از آن جا كه راهنمايى به سوى حق ، نيازمند شناخت حقّ و علم به آن است ، آمريت نيز حقّ كسى است كه داراى چنين علمى باشد .
بنا بر اين ، امامت مطرح شده در قرآن و روايات ، منصبى است كه نياز به علم فراوانى دارد و چون از سوى خدا براى امام جعل مى شود ، علم متناسب با آن نيز بايد توسط خداى تعالى به امام افاضه گردد .
مدعاى مقاله آن است كه خداى تعالى ، منابع و خزائن علوم را در اختيار ائمه عليهم السلام قرار داده وسعه علمى ائمه عليهم السلام ، به تناسب اين منابع ، بسيار زياد و مافوق درك بشر عادى است . در اين مقاله سعى داريم به اين موضوع پرداخته و روايات وارد شده در اين زمينه را با دسته بندى مناسبى عرضه كنيم .

ب . لزوم مراجعه به روايات ائمه عليهم السلام براى فهم خصائص ايشان

ممكن است عده اى اشكال كنند كه رجوع به روايات ائمه عليهم السلام براى بيان علم ايشان ، مصادره به مطلوب است . در پاسخ ، بايد گفت : اين كه امام بايد عالم باشد و بلكه علم او بالاتر از همه آحاد امت باشد ، اصلى مسلم است . زيرا امام ، كسى است كه سرپرستى جامعه انسانى و بلكه در واقع سرپرستى تمام عوالم امكان را به عهده دارد ، لذا چنين شخصى بايد نسبت به احوال انسان ها و امور عالم ، علم احاطى داشته و از حقيقت آنها آگاه باشد تا در اجراى عدل هيچ مشكلى براى او ايجاد نشود . و اين موضوعى است كه عقل هر انسان آگاهى ، بدان حكم مى كند . بنا بر اين ، روايات

1.بحار الأنوار ، ج ۲۵ ، ص ۱۴۱ . براى بررسى بيشتر اين بحث ، ر. ك : تفسير مناهج البيان ، ج ۱ ، ص ۳۳۲ ـ ۳۵۹ .

صفحه از 514