نكاح و طلاق سخن بگويد، به اقتضاىِ شيوه فقهى مرسوم، بدون تحقيق در سند و محتوا، و همچنين سازگارى يا ناسازگارى آن با ديگر احاديث و حتّى استنباط قدما و فتواى مشهور و... رها نمى شود كه نبايد هم بشود.
مى دانيم كه غاليان، بويژه در سده هاى دوم و سوم هجرى، كوششى سخت در جعل و تحريف احاديث و پراكندن انديشه هاى خود در مواريث مكتوب شيعه كرده اند و درست از همين رو بيشينه محدّثان برجسته و متكلّمان شاخص شيعه در آن اعصار، تا سده هاى چهارم و پنجم، از حسّاسيّتى ويژه نسبت به غُلات و رواسِب انديشه و عمل ايشان، تهى نبودند و تا حدودى در طرد و نفىِ افكار و عقايد غاليان، كامياب شدند.
دريغمندانه، در ادوار اخير، نسبت به پاره اى از مواريث مكتوب و احاديث بربافته غاليان، از سوى شمارى از فاضلان و نخبگان شيعى، اقبالى و رويكردى متفاوتْ صورت پذيرفته است و كسانى با اين ذهنيّت ها حتّى از متون دينىِ استوار و متن هاىِ غير غاليانه نيز تفاسير و تآويلى غلوآلود به دست داده و مى دهند.
بررسى علل و عوامل چنين رويكرد خطرناك و گرايش بيم انگيزى، نياز به كندوكاو بسيار در انديشه هاى حاكم و انگيزه هاى مؤثّر در فكر و فرهنگ شيفتگان و مروّجان مواريث و افكار غلوّآلود دارد. چنين بررسى فراخْ دامنه اى، در حوصله اين مقال نيست؛ ليكن از اشارتى بدان ، نمى توان تن زد.

متصوّفه و مسئله علم امام

چند سده پس از آغاز غيبت كبرا، تصوّف كه تا پيش از آن، عمدتا در جهان اهل تسنّن باليده بود و رنگ و رويى سنّيانه داشت، ^۱ به مرور با تشيّع، آشتى كرد و در آميخت و با ظهور شخصيّت هاى برجسته اى چون سيّد حيدر آملى، انبوهى از انديشه هاى ابن عربى مآبانه، بهحوزه فرهنگ شيعى راه يافت و هاضمه فكرى و فرهنگى جامعه