شرح حديث «نيّة المؤمن خير من عمله» - صفحه 123

در فوت او مشهد تعطيل شد و پيكر پاكش با حضور هزاران تن از علما، طلاب و مردم، تشييع شد. و در دارالسعاده آستان ملك پاسبان رضوى عليه السلام و پايين پاى مبارك، شرف دفن يافت. در قم، تهران و مشهد براى او مجالس متعددى برقرار شد. درباره تاريخ فوتش گفته اند:

سر برآورد آندم با گريه گفتبر در دربار طوس، او شد مقيم(۱۳۶۵)۱

رساله حاضر

برخى از دانشمندان و علما ، در مقام شرح اين حديث و حل شبهه اى كه در ظاهر آن به نظر مى رسد ، برآمده اند.
آشتيانى ابتدا چند مورد از آراء و نظرات آنها را نقل و نقد مى كند. فخر رازى ، سيد مرتضى و ملا احمد نراقى ، از كسانى هستند كه مؤلف نظرات آنها را بدون ذكر نام آورده و رد كرده است.
ايشان بعد از اين مطالب ، خود براى رفع غبار از ظاهر روايت ، از اسباب صدور حديث استفاده مى كند و قضيه اى را كه باعث صدور اين فقره شده است ، نقل مى نمايد.
با استفاده از اين سبب صدور ، ضمير موجود در «عمله» به مؤمن برنمى گردد ، تا مشكل و شبهه اى پيش آيد.
اين رساله به درخواست دانشمند فقيد ، مرحوم احمد گلچين معانى ، تحرير شده و به خط آية اللّه آشتيانى ، در مجموعه ارزشمند گلزار معانى به چاپ رسيده است. ۲
تنها نسخه موجود از اين اثر، همين تصوير است.
مهدى سليمانى آشتيانى

1.اختران فروزان، ص ۱۷۴.

2.گلزار معانى ، ص ۱۷ ـ ۲۰.

صفحه از 133