حكمت متعاليه صدرايى و جايگزينى آن به جاى ساير روشهاى فلسفى گرديد؛ از اين رو ظهور وى، يكى از مقطعهاى مهم جريان فلسفى و به ويژه حكمت شيعى در اين چهار قرن اخير است.
به گزارش صاحبان تراجم، وى مقدّمات علوم را در وطن خويش ـ نور مازندران ـ و قزوين فراگرفت و سپس به اصفهان مهاجرت نمود؛ و در آن سامان به نزد حكيم عارف آقامحمد بيدآبادى و ميرزا ابوالقاسم مدرس به تعلّم و كسب دانش پرداخت.
وى در مدت عمر با بركت خود، از مواظبت بر احكام شرعيه غفلت نمى نمود و از اين رو مورد احترام تمامى هم عصران خود بوده است، و در اين باب حكايتهاى گوناگونى درباره ارتباط او با حجة الاسلام سيد محمّد باقر شفتى ، حاجى كلباسى، ميرزاى قمى و سيد على صاحب رياض نقل شده است. ۱
سرانجام وى در بيست و دوم ماه رجب المرجّب سال 1246 هجرى قمرى دارفانى را وداع گفت، و بر نعش شريف او حاجى كلباسى نماز گزارد، سپس جنازه مطهر او به نجف اشرف انتقال يافت و پس از استقبال شيخ على بن شيخ جعفر نجفى، از او، بنا به وصيتش وى را در كفش كن حرم حضرت اميرالمؤمنين در درگاه باب طوسى دفن نمودند ۲ .
شاگردان
گويند در كرسى درس مرحوم آخوند ملاعلى شاگردان بيشمارى حاضر بوده اند كه مشهورترين آنها عبارتند از:
1. ميرزا حسن نورى فرزند مؤلف
1.ن.ك: قصص العلماء، ص ۱۵۰ و ۱۵۱ ؛ روضات الجنات، ج ۴، ص ۴۰۹.
2.جهت تفصيل زندگى او بنگريد: روضات الجنات، ج ۴، ص ۴۰۸ ـ ۴۱۰؛ قصص العلماء، ص ۱۵۰ و ۱۵۱؛ ريحانة الادب، ج ۶، ص ۲۶۱ و ۲۶۲؛ مكارم الآثار، ج ۴، ص ۱۲۶۴ ـ ۱۲۶۷؛ مجمع الفصحاء، ج ۲، ص ۴۹۶؛ رياض العارفين، ص ۳۲۸؛ معجم المؤلفين، ج ۷، ص ۵۴؛ رجال بامداد، ج ۶، ص ۱۵۴؛ يادداشتهاى قزوينى، ص ۲۲۴۸؛ تاريخ حكما و عرفا، ص ۳۰ ـ ۴۰.
